Art. 66¹ KC. Znowelizowany KC zawiera szczególne przepisy, które normują zasady składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Ustawodawca oparł się na dyrektywie nr 2000/31/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności handlu elektronicznego w obrębie rynku wewnętrznego. Zgodnie z nowym przepisem Art. 61 paragraf 2, oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Pomimo nie do końca jasnego sensu tych słów, generalnie przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, że oświadczenie składającego musi być wprowadzone do serwera adresata w taki sposób, że adresat może w każdej chwili i w każdym czasie ściągnąć je do swojego komputera i wyświetlić w czytelnej postaci. Nieistotne jest u nas to, czy ktoś się zapoznał z treścią, ale to, czy w ogóle mógł się zapoznać.

Przesłanki związania ofertą złożoną w postaci elektronicznej określa art. 66. Oferta złożona w takiej postaci, ale złożona za pomocą innego środka niż poczta elektroniczna i inne środki indywidualnego porozumiewania się podobne do poczty elektronicznej, wiąże składającego wówczas, gdy druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Art. 66¹ paragraf 1 – przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim do ofert, które są zawarte na tak zwanych aktywnych stronach www, które oprócz biernej prezentacji informacji przekazanie do dysponenta strony www informacji zwrotnej od odwiedzającego stronę. Zgodnie z ogólną regułą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC informacje ujawnione na stronach www, w razie wątpliwości, uznać należy za zaproszenie do składania ofert, w odpowiedzi na które ofertę będzie składać ten, który odwiedza stronę – w takim wypadku osoba, która odwiedza stronę, złoży ofertę dysponentowi tej strony poprzez wypełnienie i zaakceptowanie odpowiednich formularzy w oknach dialogowych. Stan związania taką ofertą wystąpi jedynie wtedy, gdy dysponent niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. To potwierdzenie może nastąpić w jakiejkolwiek formie. Samo jednak potwierdzenie przyjęcia oferty nie jest jeszcze przyjęciem oferty, które prowadzi do zawarcia umowy. Nie jest wykluczone, że jednocześnie z potwierdzeniem otrzymania oferty następuje przyjęcie tej oferty w sensie akceptu oferty. W tym wypadku do zawarcia umowy dojdzie.

Zgodnie z dyrektywą, ustawodawca krajowy nałożył tutaj na przedsiębiorcę składającego ofertę w postaci elektronicznej szereg przedkontraktowych obowiązków informacyjnych. I tak przedsiębiorca, który składa ofertę w postaci elektronicznej, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny o:

– czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy

– skutkach prawnych potwierdzenia otrzymania oferty

– zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy

– metodach i środkach technicznych służących do korygowania błędów we wprowadzonych danych

– językach, w których umowa może być zawarta

– kodeksach etycznych, które stosuje przedsiębiorca, który składa w ten sposób ofertę oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej

Takie obowiązki informacyjne ciążą nie tylko na przedsiębiorcy, który składa ofertę w drodze elektronicznej, ale także na przedsiębiorcy, który zaprasza do zawarcia umowy w drodze elektronicznej.

Skutkiem naruszenia obowiązku informacyjnego nie jest nieważność oferty. Jedynym skutkiem jest odpowiedzialność dysponenta strony internetowej za szkodę, jaką kontrahent poniósł wskutek niezamieszczenia informacji w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Zarówno wymóg potwierdzenia oferty, jak również obowiązki informacyjne, nie dotyczą umów, które są zawierane:

– za pomocą poczty elektronicznej

– za pomocą podobnych środków porozumiewania się na odległość, jak np. sms-y, które spełniają warunek indywidualnego porozumiewania się

Te wymogi nie mają także zastosowania do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Strony mogą tak postanowić w ramowych umowach o współpracę.

Przy elektronicznym zawieraniu umów należy wspomnieć o regulacji Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ta ustawa dotyczy tylko tych usług, których wykonanie następuje przez wysłanie i odebranie plików elektronicznych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie usługobiorcy. Ustawa nie znajduje zastosowania do umów, których przedmiotem są towary i usługi, które nie mają postaci elektronicznej.

Do umów o usługi świadczone elektronicznie stosuje się przepisy KC, przede wszystkim art. 66¹ o ofercie elektronicznej.

Istotną cechą oferty jest to, że ona wiąże oferenta. Oferta jest, co do, zasady nieodwołalna.

Czyli jeżeli mamy jakiegoś „A”, który składa ofertę „B”, to „A” jest oferentem, a „B” – oblatem. Oferta powoduje stan związania – „A” jest związany swoją ofertą. „B”, jako adresat oferty, uzyskuje w wyniku złożenia skutecznego tej oferty kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy (wystarczy, że powie „zgadzam się”). Co do zasady, nie można wycofać się ze składanej oferty – chyba, że minie czas, który daliśmy drugiej stronie na decyzję, czy chce zawrzeć umowę, czy nie.

Generalnie oferta ma charakter nieodwołalny, jest jednak wyjątek – art. 66². W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Przede wszystkim, zasada nieodwołalności oferty prowadziła do komplikacji w obrocie. Za wzorem KW, nasz ustawodawca wprowadził do KC w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami dopuszczalność odwołania oferty.

Odwołanie oferty należy odróżnić od cofnięcia oferty, które jest dopuszczalne także w obrocie powszechnym (między osobami, które nie mają statusu przedsiębiorcy). Cofnięcie oferty podlega ogólnym zasadom dotyczącym oświadczeń woli. Cofnięcie oferty dopuszczalne jest na gruncie art. 61 KC do czasu dojścia oferty do adresata (oblata) albo możliwe jest i skuteczne wtedy, kiedy oferta i oświadczenie o cofnięciu oferty dochodzą do adresata jednocześnie.

Granice czasowe odwołania – art. 66² KC. Odwołanie oferty może nastąpić, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

„A” 20 maja 2010 wysłał pisemną ofertę do „B”. Oferta dotarła 21 maja 2010. Zwykłe cofnięcie oferty może nastąpić do czasu dojścia oferty do adresata. „A” może wysłać do „B” jeszcze tego samego dnia oświadczenie, że cofa ofertę, którą wysłał rano. Jeśli najpierw doszła oferta, to nie można jej odwołać.

Art. 66² – pozwala nam odwołać ofertę, dopóki adresat nie wysłał nam oświadczenia o przyjęciu oferty.

Na kim spoczywa ciężar dowodu wysłania oferty i skutecznego odwołania?

Ciężar dowodu będzie się rozkładał zgodnie z art. 6 KC. Ciężar udowodnienia tego, że oświadczenie o odwołaniu oferty dotarło po wysłaniu oświadczenia o przyjęciu, spoczywa na oblacie, natomiast oferent musi wykazać, że doszło do skutecznego odwołania oferty (musi udowodnić, że jego oświadczenie o odwołaniu doszło przed wysłaniem przez drugą stronę oświadczenia o przyjęciu oferty).

Przesłanki, które wyłączają odwołanie oferty, określa art. 66² paragraf 2:

– oferta jest nieodwołalna, jeżeli wynika to z jej treści

– oferta jest nieodwołalna w sytuacji, gdy wskazuje termin, w którym ma nastąpić jej przyjęcie

Z oznaczeniem terminu przyjęcia oferty w ofercie wiąże się domniemanie woli oferenta, iż chce on być w tym czasie związany swoją ofertą w sposób nieodwołalny.

Oferta może być skutecznie przyjęta wyłącznie przez adresata oferty (oblata). Oblat składa w tym celu stosowne oświadczenie woli oferentowi. W ten sposób adresat oferty doprowadza do zawarcia umowy.

„A” składa ofertę „B”. Oferta dociera 21 maja. 23-go oblat wysyła oświadczenie woli o przyjęciu oferty, dobiera ono 25 maja 2010. Kiedy doszło do zawarcia umowy i o jakiej treści? Oświadczenie woli staje się skuteczne dopiero w momencie, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać.

O jakiej treści to będzie umowa? Minimum do zawarcia umowy musi być zawarte w ofercie. Uzupełnieniem tego może być np. w KC to, co mamy w przepisach o umowach nazwanych.

Oblat może, ale nie musi odpowiadać na ofertę.

Oferta może również zawierać odwołanie się do ogólnych regulaminów umów obowiązujących np. u oferenta.

Termin odpowiedzi na ofertę – oferent np. może określić, że czeka na odpowiedź tydzień od momentu wysłania oferty. Jeżeli druga strona nie odpowie w tym czasie, to ustaje wówczas stan związania oferenta ofertą. Jeśli termin nie został określony w ofercie, to wchodzi w zastosowanie art. 66 KC – oferta wiąże tak długo, ile czasu potrzeba na dojście oferty do oblata i przyjście jego odpowiedzi.

W okresie związania ofertą oświadczenie o przyjęciu oferty ma dotrzeć do oferenta.

Art. 67 KC – dotyczy tzw. oferty opóźnionej. Opóźnione oświadczenie o przyjęciu oferty. Zgodnie z tym artykułem, wyjątkowo opóźniona odpowiedź na ofertę może doprowadzić do zawarcia umowy. Przede wszystkim wtedy, gdy odpowiedź została wysłana w czasie właściwym oraz gdy oferent nie zawiadomi o uznaniu umowy za niezawartą. Brak takiego zawiadomienia oznacza, że oferent nie korzysta z ustawowej możliwości przeciwstawienia się zawarciu umowy na podstawie opóźnionej oferty. W sumie dochodzi do zawarcia umowy pomimo tego, że mamy do czynienia z opóźnieniem w odpowiedzi na ofertę.

Mogło się zdarzyć, że „B” odpowiedział 23 maja i w naszym konkretnym przypadku jest to wysłanie odpowiedzi w czasie właściwym. Z jakichś powodów oświadczenie dotarło z opóźnieniem – już możemy uznać, że jest to opóźnienie odpowiedzi na ofertę. „A” może milczeć (wówczas umowa zostaje zawarta) lub sprzeciwić się temu, by umowa została zawarta z opóźnieniem.

Kolejna sytuacja, która się może zdarzyć, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami – z jakiegoś powodu do „B” wpływa oferta z określonym terminem związania. „B” w tym czasie nic nie robi i dopiero później sobie przypomina i wysyła odpowiedź po terminie. Wysłanie oświadczenia o przyjęciu oferty po terminie związania ofertą będzie stanowiło nową ofertę w rozumieniu przepisów KC. Oferta opóźniona wysłana po upływie czasu właściwego do wysłania stanowi w rozumieniu KC nową ofertę. W takim przypadku „B” staje się oferentem, a „A” oblatem i to „A” uzyskuje kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy z „B” na tych warunkach, które są podane w opóźnionej ofercie.

Kolejna kwestia to wymóg zgodności treści oświadczenia woli oferenta i oblata oraz modyfikujące przyjęcie oferty.

Zawarcie umowy w znaczeniu materialnym oznacza tyle, co osiągnięcie konsensu co do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku oferty i oświadczenia o przyjęciu oferty podstawowe znaczenie ma to, czy te oświadczenia są zgodne. Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy oferta zostaje przyjęta w całości i tylko w zakresie oferty, przy czym zarówno oferta jak i przyjęcie oferty podlega regułom wykładni oświadczenia woli.

Może się zdarzyć tak, że pewne warunki są potwierdzane, ale poprzez użycie innych sformułowań. Istotne jest to, czy strony się zgadzały i na podstawie oświadczeń woli możemy określić, że dążyły do tego samego celu.

W naszym systemie prawnym taką zasadą jest zasada lustrzanego odbicia – do zawarcia umowy dochodzi, gdy oblat chce dokładnie tego samego, co oferent.

Art. 68 KC przewiduje, że przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień traktować należy jako nową ofertę.

W przypadku przyjęcia oferty ze zmianami (traktowanymi jako nowa oferta) kompetencja do zawarcia umowy przechodzi z „B” na „A” („A” staje się oblatem).

Zasada lustrzanego odbicia powoduje mnóstwo problemów. W przypadku tej zasady całość warunków zawartych w ofercie obydwie strony muszą zaakceptować.

Art. 8² KC – wyjątek od zasady lustrzanego odbicia jest ograniczony tylko i wyłącznie do obrotu profesjonalnego i ma być to obrót dwustronnie profesjonalny – oferent i oblat muszą mieć status przedsiębiorcy.

Art. 68¹ KC – w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim przypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z zastrzeżeniem tych zmian, które zostały dokonane w odpowiedzi na ofertę. Na gruncie tego przepisu ocenie podlegają zmiany lub uzupełnienia tych postanowień, które w razie przyjęcia oferty stanowić będą elementy zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo istotne.

„A” proponuje kupno czegoś za 30 zł, a „B” proponuje za 50 zł. Problem w zastosowaniu przepisu art. 68 leży w sformułowaniu „istotna treść”.

Przede wszystkim kryterium oceny istotności zastrzeżeń należy poszukiwać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim interes oferenta, przyjęte w obrocie zwyczaje handlowe, ustaloną między stronami praktykę kontraktową. Tutaj przy wykładni tej istotności ma znaczenie art. 19 ustęp 3 KW (na którym wzorowany jest art. 68 KC), który wymienia katalog postanowień umowy sprzedaży towaru, które należy traktować jako istotnie zmieniające treść postanowienia oferty:

– cena

– płatności

– jakość i ilość towarów

– miejsce i czas dostawy

– zakres odpowiedzialności jednej ze stron względem drugiej

– sposób rozstrzygania sporów

W art. 68¹ paragraf 2 KC wskazano trzy okoliczności, w których wystąpienie wykluczy dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty. W tych wypadkach nie ma znaczenia, czy zmiany są istotne, czy nieistotne:

– modyfikujące przyjęcie oferty (ze zmianami) jest wyłączone, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń (dopuszcza się akceptację oferty bez żadnych zastrzeżeń i uzupełnień – oferent wyraźnie wskazuje, że tylko na warunkach wskazanych w ofercie jest w stanie zawrzeć umowę)

– niezwłoczny sprzeciw oferenta wobec włączenia zastrzeżeń dokonanych przez oblata (oferent otrzymuje ofertę z jakimiś zastrzeżeniami czy uzupełnieniami, które nie zmieniają istotnie treści oferty, i sprzeciwia się im niezwłocznie po otrzymaniu oferty modyfikującej; oferent nie musi wskazywać przyczyn, dla których nie chce, aby umowa została przyjęta na takich warunkach)

Skutkiem nieprzyjęcia oferty ze zmianami może być zamiana przyjęcia modyfikującego w kontrofertę. „B” zgadza się na zawarcie umowy, ale na „takich warunkach”. „A” się nie zgadza – wtedy to oświadczenie o przyjęciu może zostać potraktowane jako kontroferta „B”.

– oblat uzależnia przyjęcie oferty i zawarcie umowy od zgody oferenta na włączeni zastrzeżeń do treści umowy, a zgody takiej nie otrzymał. W takim wypadku odpowiedź oblata trzeba będzie traktować jako odrzucenie pierwotnej oferty i złożenie swojej kontroferty.

Comments are closed