Reprezentacja spółki akcyjnej
REPRREZENTACJA SPÓŁKI AKCYJNEJ:
Jeżeli zarząd jest jednoosobowy to jedyny członek zarządu samodzielnie reprezentuje spółkę.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to wtedy KSH przewiduje reprezentację łączną – spółkę reprezentuje dwóch członków zarządu lub jeden członek i prokurent (przy składaniu oświadczeń woli).
Statut spółki może przewidywać inne zasady – np. że zarząd jest wieloosobowy ale każdy członek zarządu reprezentuje spółkę samodzielnie, lub że prezes i wiceprezesi mogą reprezentować spółkę samodzielnie a reszta musi łącznie.
Ochrona osób trzecich wchodzących w stosunek ze spółką – wszystkie dane dotyczące reprezentacji są ujawnione w rejestrze sądowym, dane te są dostępne bezpłatnie na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (każdy tą informację może sprawdzić, dane są aktualizowane zgodnie z rozporządzeniem KRS w terminie tygodniowym).
Zakres reprezentacji:
– nie może być ograniczony wobec osób trzecich
– wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki
Prowadzenie spraw spółki akcyjnej:
– przepisy KSH (art. 371) przewidują co do zasady działanie zarządu spółki akcyjnej jako organu kolegialnego – podstawą do podejmowania decyzji jest uchwała
– art. 371 paragraf 1 – członkowie zarządu są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki (statut może przewidywać w tej materii inaczej)
Najczęściej w statutach spotykamy rozwiązanie odbiegające od tego kodeksowego – zwykle w ramach zarządu są poszczególni członkowie zarządu zajmujący się określonymi pionami w zakresie spółki (np. prezes do spraw marketingu, prezes do spraw prawniczych, itd.). Wewnętrzna struktura zarządu wynika w większości ze statutu spółki. Najczęściej spotykamy tzw. regulaminy działania zarządu, określające kompetencje poszcz. członków zarządu. Regulaminy te są przepisami wewnętrznymi spółki.
Prowadzenie spraw w żaden sposób nie wpływa na reprezentację spółki.
KSH jest lakoniczny jeśli chodzi o podejmowanie decyzji w ramach zarządu. W ramach zarządu są podejmowane uchwały, wymagana bezwzględna większość głosów.
Statut spółki często zawiera sformułowania “prezes”, “wiceprezes”. Statut spółki może przewidywać, że w zarządzie jest prezes, zwykle jego rola ogranicza się do kierowania pracami zarządu. Statut może mu przyznawać prawo do głosu decydującego w przypadku, gdy jest równa ilość głosów w zarządzie.
Jeżeli chodzi o podejmowanie decyzji w ramach zarządu, to statut może przewidywać zajmowanie się poszczególnymi sprawami przez poszczególnych członków zarządu. Pewne sprawy wymagają jednak posiedzeń zarządu (np. gdy trzeba podjąć uchwałę).
Art. 371 paragraf 6 KSH – Jeżeli statut nie przyznaje prawa do uchwalenia lub zatwierdzenia regulaminu radzie nadzorczej, to wtedy zarząd sam może uchwalić taki regulamin.
Uchwały zarządu są protokołowane. Te protokoły powinny zawierać:
– porządek obrad
– listę obecnych na posiedzeniu członków zarządu
– liczbę głosów oddanych za poszczególnymi uchwałami
Sprzeczność interesów członka zarządu z interesami spółki:
– jeżeli jest podejmowana decyzja pozostająca w sprzeczności z interesem członka zarządu lub współmałżonka, krewnych i powinowatych 2 stopnia lub osób, z którymi jest on powiązany osobiście, to taki członek powinien powstrzymać się od oddania głosu w takiej decyzji, powinno to zostać zaprotokołowane
Rada Nadzorcza w spółkach akcyjnych:
– jest to organ obligatoryjny – zawsze musi być
– prawo powoływania i odwoływania członków RN przysługuje walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy
– statut spółki może przewidywać powoływanie członków RN w inny sposób
– przepisy szczególne mogą przewidywać prawo do wyznaczania członka RN przez właściwy organ państwowy
Nie ma możliwości powołania komisji rewizyjnej.
Rada Nadzorcza musi się składać co najmniej z 3 członków, a w spółkach publicznych – z 5. Statut może przewidywać szerszą Radę Nadzorczą.
Kto może być członkiem Rady Nadzorczej:
– osoby fizyczne o pełnej zdolności do czynności prawnych, nieskazane za przestępstwa z art. 18 KSH
– KSH w żadnym miejscu nie wskazuje, by te osoby miały uprawnienia do wykonywania jakichkolwiek funkcji – obowiązek posiadania stosownych kwalifikacji może wynikać jednak z przepisów szczególnych, np. Ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych lub w spółkach z udziałem samorządu terytorialnego (trzeba mieć stosowne uprawnienia – konieczny jest specjalny egzamin)
Kto nie może być członkiem Rady Nadzorczej:
– członkowie zarządu
– likwidator spółki
– prokurent
– kierownik oddziału lub zakładu
– główny księgowy
– adwokat, radca prawny
– pracownik spółki podlegający bezpośrednio członkom zarządu
– członek zarządu spółki zależnej
Powoływanie członków Rady Nadzorczej – jest szczególna regulacja – art. 385 przewiduje prawo do powoływania członków Rady Nadzorczej grupami. Może on nastąpić na wniosek akcjonariuszy, którzy reprezentują co najmniej 1/5 kapitału zakładowego. Wniosek taki jest zgłaszany do zarządu spółki i potem na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy wybiera się członków Rady Nadzorczej. Musi się zebrać taka grupa akcjonariuszy, która daje prawo do wybrania jednego członka Rady Nadzorczej.
Wybór takiego grupami nie dotyczy członka powoływanego przez jakiś podmiot wskazany w odrębnej ustawie.
np. na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy jest 2000 głosów, 1/5 z tego = 400 ß tyle osób (grupa) wybiera jednego członka Rady Nadzorczej. Pozostali wybierają czterech pozostałych członków Rady Nadzorczej.
Mandaty w Radzie Nadzorczej, które nie są obsadzone przez odpowiednią grupę akcjonariuszy, obsadza się w głosowaniu, w którym uczestniczą wszyscy pozostali akcjonariusze.
Z chwilą dokonania jednego członka Rady Nadzorczej przez grupę przedterminowo wygasają mandaty wszystkich dotychczasowych członków Rady Nadzorczej, z wyjątkiem tych osób, które są powoływane do RN przez podmiot wskazany w odrębnej ustawie.
Kadencja Rady Nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat. To, jaka jest kadencja w spółce, decyduje statut spółki.
Wcześniejsze zakończenie kadencji – może wystąpić:
– odwołanie członka zarządu
– przedterminowe wygaśnięcie mandatu z powodu wybrania grupami
– rezygnacja członka Rady Nadzorczej
– śmierć członka Rady Nadzorczej
– przestępstwo z art. 18
– przyczyna wskazana w przepisach szczególnych
Kompetencje Rady Nadzorczej:
– sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich jej dziedzinach
– przygotowuje i opiniuje dokumenty przygotowywane na walne zgromadzenie akcjonariuszy – przede wszystkim bilans spółki, wnioski zarządu co do podziału zysku i pokrycia strat, co roku przewodniczący walnego zgromadzenia przedstawia na zgromadzeniu ocenę Rady Nadzorczej
– ma prawo do zawieszenia członków zarządu w pełnieniu funkcji z ważnych powodów
– może delegować do pełnienia funkcji w zarządzie spółki członka / członków Rady Nadzorczej (można delegować nie dłużej niż na 3 miesiące)
Statut spółki może rozszerzać uprawnienia Rady Nadzorczej, w szczególności może przewidywać, że zarząd będzie zobowiązany do pytania się o zgodę RN przed dokonaniem pewnych czynności. W takiej sytuacji, jeżeli RN nie wyraża zgody, to wtedy zarząd może odwołać się od tej decyzji do walnego zgromadzenia i wówczas to zgromadzenie podejmuje decyzję.
– reprezentuje spółkę w umowach i sporach z członkami zarządu.
– może zwoływać nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy, gdy tylko uzna to za stosowne – nie musi przedtem wnosić wniosku do zarządu
Sposób działania Rady Nadzorczej:
– jest to organ o charakterze kolegialny – podejmuje uchwały
– może delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych
– jeżeli członkowie Rady Nadzorczej zostali wybrani grupami, to wtedy każda grupa ma prawo delegować jednego spośród wybranych przez siebie członków RN do stałego, indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych. Tacy członkowie mają prawo uczestniczenia w posiedzeniach zarządu, wtedy zarząd musi ich zawiadamiać o każdym swoim posiedzeniu.
Członkowie tacy Rady Nadzorczej otrzymują też z tego tytułu osobne wynagrodzenie.
Posiedzenia Rady Nadzorczej zwołuje przewodniczący Rady Nadzorczej, który kieruje jej pracami. Statut może precyzyjnie określać terminy lub zasady zwoływania posiedzeń Rady Nadzorczej. Art. 389 par 9 KSH – Rada Nadzorcza powinna być zwoływana w miarę potrzeby, ale nie rzadziej, niż 3 razy w roku obrotowym.
KSH przewiduje, że żeby Rada Nadzorcza mogła podejmować uchwały, to musi być obecna co najmniej połowa jej składu. Nieprzychodzenie na posiedzenia może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą członka Rady Nadzorczej. Niepojawianie się na posiedzeniach bez usprawiedliwienia jest nieprawidłowym i nienależytym pełnieniem funkcji i z tego tytułu może wynikać odpowiedzialność odszkodowawcza członka Rady Nadzorczej wobec spółki.
Podejmowanie uchwał:
– potrzebna co najmniej połowa składu Rady Nadzorczej
– zapadają bezwzględną większością głosów
– są protokołowane na takich samych zasadach, jak posiedzenia zarządu spółki
3 sposoby głosowania nad projektami uchwał Rady Nadzorczej:
1) statut może dopuszczać oddanie głosu przez innego członka rady (gdy któryś z członków jest nieobecny, inny członek może głosować za niego). Oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć takich spraw, które zostały wpisane do porządku obrad.
2) pisemne podjęcie uchwały – statut musi je przewidywać. Jest przygotowany projekt uchwały i wysyłany członkom, a ci wysyłają swój głos np. faxem.
3) podjęcie uchwał za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się (np. przez wideokonferencję)
W przypadku 1 i 3 projekty uchwał muszą być wcześniej przekazane do członków Rady Nadzorczej.
Wynagrodzenie członków Rady Nadzorczej:
O ile członkowie zarządu zwykle mają ten stosunek podstawowy (umowa o pracę), o tyle członków RN nigdy ze spółką nie łączy stosunek podstawowy. Członkowie RN mają tylko stosunek organizacyjny.
Art. 392 – statut spółki może przyznać członkom Rady Nadzorczej wynagrodzenie za pełnienie funkcji. Jeżeli statut tego nie określa, to wtedy walne zgromadzenie akcjonariuszy określa regulamin wynagrodzeń członków Rady Nadzorczej.
Jeżeli ani statut ani uchwała walnego zgromadzenia nie przewiduje wynagrodzenia, to wtedy członek RN pełni taką funkcję nieodpłatnie.
Od wynagrodzenia trzeba odróżnić zwrot kosztów (np. zwrot kosztów dojazdu, pobytu w hotelach itd. -> koszty związane z wykonywaniem funkcji członka Rady nadzorczej) – zwrot taki przysługuje każdemu członkowi RN.
Mogą się pojawić tantiemy dla członków RN – prawo do udziału w zyskach. Takie tantiemy może uchwalić tylko walne zgromadzenie akcjonariuszy.
