Możliwość komentowania Substytucja została wyłączona

Substytucja to możliwość udzielenia dalszych pełnomocnictw. Art. 106 KC przewiduje możliwość udzielenia dalszych pełnomocnictw w wypadkach, gdy takie uprawnienie wynika:

– z treści pełnomocnictwa

– z ustawy

– ze stosunku podstawowego

Mocodawca może ustanowić dla siebie więcej niż jednego pełnomocnika. W przypadku ustanowienia kilku pełnomocników, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa.

Pełnomocnik, co do zasady, nie może dokonywać czynności prawnej z samym sobą (art. 108 KC). Są wyjątki od tej zasady – pełnomocnik może być stroną czynności prawnej w sytuacji, gdy jest to dopuszczone na podstawie treści pełnomocnictwa, albo ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszania interesów mocodawcy. Ta konstrukcja jest często wykorzystywana zwłaszcza w praktyce notarialnej.

Przepis art. 108 KC odpowiednio znajduje zastosowanie do czynności prawnych, których jedna i druga strona miałaby być reprezentowana przez tego samego pełnomocnika.

Możliwość komentowania Pełnomocnictwo domniemane została wyłączona

Zgodnie z art. 97 KC, osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. I tak np., przychodząc do sklepu spożywczego, nikt nie pyta, czy pani za ladą jest właścicielką sklepu i może nam coś sprzedać.

Możliwość komentowania Pełnomocnictwo została wyłączona

Można wyróżnić pełnomocnictwo:

– do dokonywania czynności prawnych (traktowane jest jako pełnomocnictwo materialne)

– do dokonywania czynności sądowych (pełnomocnictwo sądowe)

Pełnomocnictwo to również stosunek prawny lub oznaczenie pełnomocnictwa w dokumencie.

Pełnomocnictwo może być oparte o tzw. stosunek podstawowy, który jednocześnie jest stosunkiem wewnętrznym pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, który jest niezależny co do zasady od pełnomocnictwa. Klasycznym stosunkiem wewnętrznym jest np. umowa o pracę.

Źródłem pełnomocnictwa może być np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa agencyjna.

Stosunek związany z pełnomocnictwem stanowi stosunek prawny będący podstawą pełnomocnictwa. Istnienie tego stosunku podstawowego nie jest jednak warunkiem skuteczności udzielenia pełnomocnictwa. Może być tak, że mamy pełnomocnictwo, a nie ma żadnego stosunku podstawowego.

Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronne oświadczenie woli mocodawcy, które jest skierowane do osoby, która ma być pełnomocnikiem. Pełnomocnictwo ma charakter czynności prawnej upoważniającej – czyli samo pełnomocnictwo nie powoduje, że pełnomocnik jest zobowiązany do podjęcia jakiegokolwiek działania. Ewentualne zobowiązanie do działania w imieniu mocodawcy może wynikać ze stosunku podstawowego, np. pracownik jest zobowiązany podejmować te działania, które są objęte treścią umowy o pracę.

Samo udzielenie pełnomocnictwa nie rodzi zobowiązania po stronie pełnomocnika. Pełnomocnictwo daje tylko upoważnienie do działania, nie daje obowiązku. Pełnomocnictwo nie jest też czynnością, gdzie następuje rozporządzenie jakimś prawem.

Dla udzielenia pełnomocnictwa konieczne jest posiadanie takiego zakresu zdolności do czynności prawnych, jakiego wymaga czynność prawna, która ma być dokonana przez pełnomocnika. I tak np. jeśli mamy częściowo ubezwłasnowolnionego, to nie może on dać pełnomocnictwa do czynności, której sam dokonać nie może.

Pełnomocnikiem natomiast może być również osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Ta okoliczność nie ma wpływu na skuteczność czynności dokonanej przez pełnomocnika.

W naszym systemie prawnym pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa osobie prawnej, osoba ta będzie działała przez swoje organy – organ będzie występował jednak jako pełnomocnik mocodawcy.

Np. jeśli spółka z o. o. X1 udzieliła pełnomocnictwa do zawarcia kontraktu spółce z o. o. X2, to wobec osoby trzeciej będzie występował zarząd tej spółki, będzie jednak reprezentował spółkę X1.

Pełnomocnikiem może też być niepełna osoba prawna, która wg artykułu 33¹ KC ma jednak zdolność prawną (np. spółka jawna, komandytowa, partnerska).

Co do zasady pełnomocnictwo może być dokonane w dowolnej formie. Świadome tolerowanie działania innej osoby jako pełnomocnika może być traktowane jako konkludentne udzielenie pełnomocnictwa. Zgodnie z art. 99 paragraf 2 KC, udzielenie pełnomocnictwa tzw. ogólnego powinno być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgodnie z art. 99 paragraf 1 KC, jeżeli do ważności czynności prawnej jest potrzebna szczególna forma, to także pełnomocnictwo do dokonania takiej czynności musi być dokonane w tej formie. Na przykład pełnomocnictwo do zbycia nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego, ponieważ art. 155 KC przewiduje, że do rozporządzania nieruchomością wymagany jest akt notarialny.

Możliwość komentowania Przedstawicielstwo została wyłączona

Przedstawicielstwo, w rozumieniu KC, polega na dokonywaniu czynności prawnych w imieniu i na rzecz reprezentowanego (art. 96). Przedstawiciel działa w cudzym imieniu na podstawie umocowania, które:

– może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe)

– może wynikać z oświadczenia woli (pełnomocnictwo)

Czynność prawna, która jest dokonywana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania, wywołuje skutki prawne w sferze praw i obowiązków bezpośrednio dla reprezentowanego. Inaczej mówiąc, jeżeli zawieramy umowę przez przedstawiciela, to stroną tej umowy nie jest przedstawiciel, tylko reprezentowany.

Czynność prawna, która jest dokonana przez przedstawiciela, wywołuje dla reprezentowanego stan związania w zakresie skutków czynności prawnej dokonanej przez przedstawiciela. Działania przedstawiciela mogą polegać zarówno na składaniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo czynne) oraz na odbieraniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo bierne).

Mamy do czynienia z zasadą jawności przedstawicielstwa, która obejmuje obowiązek ujawniania przez przedstawiciela faktu, że działa jako przedstawiciel i na rzecz określonej osoby. W cudzym imieniu może bowiem działać tylko ten, kto ujawnia wobec osoby trzeciej, że zarówno skutki dokonanej czynności jak i rola strony mogą dotyczyć tylko reprezentowanego. Ta okoliczność musi być dla osoby trzeciej rozpoznawalna, czyli wynikać z zachowania się przedstawiciela lub z kontekstu, w jakim czynność jest wykonywana.

Nie wszystkie czynności mogą być dokonane przez przedstawiciela:

– sporządzenie testamentu

– ograniczenia wynikające z charakteru czynności prawnej, np. unieważnienie uznania dziecka

Funkcję zbliżoną do przedstawicielstwa pełnią również inne instytucje prawne. Mamy zastępcę pośredniego – dokonuje on czynności prawnej we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek.

Klasycznym przypadkiem zastępcy pośredniego jest komisant – zawsze działa we własnym imieniu, ale dokonuje czynności na rzecz innego podmiotu, który nie jest ujawniany. Stroną umowy jest zawsze komisant.

Posłaniec – nie składa oświadczenia woli, a tylko je przenosi. Nie musi mieć zdolności do czynności prawnych ani rozumieć sensu czynności prawnej.

Pomocnik – tylko pomaga przy zawarciu umowy.

Od przedstawicielstwa musimy odróżnić organ osoby prawnej. Przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz reprezentowanego, natomiast przy organie w obrocie występuje organ. Nie działa on w imieniu osoby prawnej, ale za osobę prawną.

Przede wszystkim, jeśli ktoś działa w charakterze organu, przekraczając swoje kompetencje, to taka czynność jest bezwzględnie nieważna i nie ma możliwości jej konwalidowania (art. 38 i 39 KC).

W takiej sytuacji, np. jeśli organ osoby prawnej składa oświadczenie woli, to też przez pryzmat tego organu patrzymy np. na wady oświadczenia woli.

Osoba upoważniona do dokonywania czynności faktycznych – nie ma prawa do reprezentowacji, tylko np. odbiera towar.

Przedstawicielstwo ustawowe – jego źródłem są przepisy ustawy. Przedstawicielstwo ustawowe powstaje na skutek określonych zdarzeń. Mogą to być zdarzenia:

– sensu stricto, np. urodzenie się dziecka

– wyrok sądu, np. ustanowienie opiekuna dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej

Przedstawicielem jest osoba wyraźnie wskazana w ustawie. Przedstawicielem ustawowym może być jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Przedstawiciel ustawowy jest uprawniony do dokonywania w imieniu reprezentowanego wszystkich czynności objętych umocowaniem. Przedstawicielstwo ustawowe może również wynikać z umowy spółki.

Przedstawicielstwo ustawowe rodziców ustaje wskutek:

– uzyskania pełnoletności przez dziecko (wyjątek – kobieta która po ukończeniu 16 lat wychodzi za mąż)

– uchylenie kurateli

– ubezwłasnowolnienie