Możliwość komentowania Oferta w postaci elektronicznej została wyłączona

Art. 66¹ KC. Znowelizowany KC zawiera szczególne przepisy, które normują zasady składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Ustawodawca oparł się na dyrektywie nr 2000/31/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności handlu elektronicznego w obrębie rynku wewnętrznego. Zgodnie z nowym przepisem Art. 61 paragraf 2, oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Pomimo nie do końca jasnego sensu tych słów, generalnie przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, że oświadczenie składającego musi być wprowadzone do serwera adresata w taki sposób, że adresat może w każdej chwili i w każdym czasie ściągnąć je do swojego komputera i wyświetlić w czytelnej postaci. Nieistotne jest u nas to, czy ktoś się zapoznał z treścią, ale to, czy w ogóle mógł się zapoznać.

Przesłanki związania ofertą złożoną w postaci elektronicznej określa art. 66. Oferta złożona w takiej postaci, ale złożona za pomocą innego środka niż poczta elektroniczna i inne środki indywidualnego porozumiewania się podobne do poczty elektronicznej, wiąże składającego wówczas, gdy druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Art. 66¹ paragraf 1 – przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim do ofert, które są zawarte na tak zwanych aktywnych stronach www, które oprócz biernej prezentacji informacji przekazanie do dysponenta strony www informacji zwrotnej od odwiedzającego stronę. Zgodnie z ogólną regułą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC informacje ujawnione na stronach www, w razie wątpliwości, uznać należy za zaproszenie do składania ofert, w odpowiedzi na które ofertę będzie składać ten, który odwiedza stronę – w takim wypadku osoba, która odwiedza stronę, złoży ofertę dysponentowi tej strony poprzez wypełnienie i zaakceptowanie odpowiednich formularzy w oknach dialogowych. Stan związania taką ofertą wystąpi jedynie wtedy, gdy dysponent niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. To potwierdzenie może nastąpić w jakiejkolwiek formie. Samo jednak potwierdzenie przyjęcia oferty nie jest jeszcze przyjęciem oferty, które prowadzi do zawarcia umowy. Nie jest wykluczone, że jednocześnie z potwierdzeniem otrzymania oferty następuje przyjęcie tej oferty w sensie akceptu oferty. W tym wypadku do zawarcia umowy dojdzie.

Zgodnie z dyrektywą, ustawodawca krajowy nałożył tutaj na przedsiębiorcę składającego ofertę w postaci elektronicznej szereg przedkontraktowych obowiązków informacyjnych. I tak przedsiębiorca, który składa ofertę w postaci elektronicznej, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny o:

– czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy

– skutkach prawnych potwierdzenia otrzymania oferty

– zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy

– metodach i środkach technicznych służących do korygowania błędów we wprowadzonych danych

– językach, w których umowa może być zawarta

– kodeksach etycznych, które stosuje przedsiębiorca, który składa w ten sposób ofertę oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej

Takie obowiązki informacyjne ciążą nie tylko na przedsiębiorcy, który składa ofertę w drodze elektronicznej, ale także na przedsiębiorcy, który zaprasza do zawarcia umowy w drodze elektronicznej.

Skutkiem naruszenia obowiązku informacyjnego nie jest nieważność oferty. Jedynym skutkiem jest odpowiedzialność dysponenta strony internetowej za szkodę, jaką kontrahent poniósł wskutek niezamieszczenia informacji w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Zarówno wymóg potwierdzenia oferty, jak również obowiązki informacyjne, nie dotyczą umów, które są zawierane:

– za pomocą poczty elektronicznej

– za pomocą podobnych środków porozumiewania się na odległość, jak np. sms-y, które spełniają warunek indywidualnego porozumiewania się

Te wymogi nie mają także zastosowania do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Strony mogą tak postanowić w ramowych umowach o współpracę.

Przy elektronicznym zawieraniu umów należy wspomnieć o regulacji Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ta ustawa dotyczy tylko tych usług, których wykonanie następuje przez wysłanie i odebranie plików elektronicznych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie usługobiorcy. Ustawa nie znajduje zastosowania do umów, których przedmiotem są towary i usługi, które nie mają postaci elektronicznej.

Do umów o usługi świadczone elektronicznie stosuje się przepisy KC, przede wszystkim art. 66¹ o ofercie elektronicznej.

Istotną cechą oferty jest to, że ona wiąże oferenta. Oferta jest, co do, zasady nieodwołalna.

Czyli jeżeli mamy jakiegoś „A”, który składa ofertę „B”, to „A” jest oferentem, a „B” – oblatem. Oferta powoduje stan związania – „A” jest związany swoją ofertą. „B”, jako adresat oferty, uzyskuje w wyniku złożenia skutecznego tej oferty kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy (wystarczy, że powie „zgadzam się”). Co do zasady, nie można wycofać się ze składanej oferty – chyba, że minie czas, który daliśmy drugiej stronie na decyzję, czy chce zawrzeć umowę, czy nie.

Generalnie oferta ma charakter nieodwołalny, jest jednak wyjątek – art. 66². W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Przede wszystkim, zasada nieodwołalności oferty prowadziła do komplikacji w obrocie. Za wzorem KW, nasz ustawodawca wprowadził do KC w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami dopuszczalność odwołania oferty.

Odwołanie oferty należy odróżnić od cofnięcia oferty, które jest dopuszczalne także w obrocie powszechnym (między osobami, które nie mają statusu przedsiębiorcy). Cofnięcie oferty podlega ogólnym zasadom dotyczącym oświadczeń woli. Cofnięcie oferty dopuszczalne jest na gruncie art. 61 KC do czasu dojścia oferty do adresata (oblata) albo możliwe jest i skuteczne wtedy, kiedy oferta i oświadczenie o cofnięciu oferty dochodzą do adresata jednocześnie.

Granice czasowe odwołania – art. 66² KC. Odwołanie oferty może nastąpić, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

„A” 20 maja 2010 wysłał pisemną ofertę do „B”. Oferta dotarła 21 maja 2010. Zwykłe cofnięcie oferty może nastąpić do czasu dojścia oferty do adresata. „A” może wysłać do „B” jeszcze tego samego dnia oświadczenie, że cofa ofertę, którą wysłał rano. Jeśli najpierw doszła oferta, to nie można jej odwołać.

Art. 66² – pozwala nam odwołać ofertę, dopóki adresat nie wysłał nam oświadczenia o przyjęciu oferty.

Na kim spoczywa ciężar dowodu wysłania oferty i skutecznego odwołania?

Ciężar dowodu będzie się rozkładał zgodnie z art. 6 KC. Ciężar udowodnienia tego, że oświadczenie o odwołaniu oferty dotarło po wysłaniu oświadczenia o przyjęciu, spoczywa na oblacie, natomiast oferent musi wykazać, że doszło do skutecznego odwołania oferty (musi udowodnić, że jego oświadczenie o odwołaniu doszło przed wysłaniem przez drugą stronę oświadczenia o przyjęciu oferty).

Przesłanki, które wyłączają odwołanie oferty, określa art. 66² paragraf 2:

– oferta jest nieodwołalna, jeżeli wynika to z jej treści

– oferta jest nieodwołalna w sytuacji, gdy wskazuje termin, w którym ma nastąpić jej przyjęcie

Z oznaczeniem terminu przyjęcia oferty w ofercie wiąże się domniemanie woli oferenta, iż chce on być w tym czasie związany swoją ofertą w sposób nieodwołalny.

Oferta może być skutecznie przyjęta wyłącznie przez adresata oferty (oblata). Oblat składa w tym celu stosowne oświadczenie woli oferentowi. W ten sposób adresat oferty doprowadza do zawarcia umowy.

„A” składa ofertę „B”. Oferta dociera 21 maja. 23-go oblat wysyła oświadczenie woli o przyjęciu oferty, dobiera ono 25 maja 2010. Kiedy doszło do zawarcia umowy i o jakiej treści? Oświadczenie woli staje się skuteczne dopiero w momencie, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać.

O jakiej treści to będzie umowa? Minimum do zawarcia umowy musi być zawarte w ofercie. Uzupełnieniem tego może być np. w KC to, co mamy w przepisach o umowach nazwanych.

Oblat może, ale nie musi odpowiadać na ofertę.

Oferta może również zawierać odwołanie się do ogólnych regulaminów umów obowiązujących np. u oferenta.

Termin odpowiedzi na ofertę – oferent np. może określić, że czeka na odpowiedź tydzień od momentu wysłania oferty. Jeżeli druga strona nie odpowie w tym czasie, to ustaje wówczas stan związania oferenta ofertą. Jeśli termin nie został określony w ofercie, to wchodzi w zastosowanie art. 66 KC – oferta wiąże tak długo, ile czasu potrzeba na dojście oferty do oblata i przyjście jego odpowiedzi.

W okresie związania ofertą oświadczenie o przyjęciu oferty ma dotrzeć do oferenta.

Art. 67 KC – dotyczy tzw. oferty opóźnionej. Opóźnione oświadczenie o przyjęciu oferty. Zgodnie z tym artykułem, wyjątkowo opóźniona odpowiedź na ofertę może doprowadzić do zawarcia umowy. Przede wszystkim wtedy, gdy odpowiedź została wysłana w czasie właściwym oraz gdy oferent nie zawiadomi o uznaniu umowy za niezawartą. Brak takiego zawiadomienia oznacza, że oferent nie korzysta z ustawowej możliwości przeciwstawienia się zawarciu umowy na podstawie opóźnionej oferty. W sumie dochodzi do zawarcia umowy pomimo tego, że mamy do czynienia z opóźnieniem w odpowiedzi na ofertę.

Mogło się zdarzyć, że „B” odpowiedział 23 maja i w naszym konkretnym przypadku jest to wysłanie odpowiedzi w czasie właściwym. Z jakichś powodów oświadczenie dotarło z opóźnieniem – już możemy uznać, że jest to opóźnienie odpowiedzi na ofertę. „A” może milczeć (wówczas umowa zostaje zawarta) lub sprzeciwić się temu, by umowa została zawarta z opóźnieniem.

Kolejna sytuacja, która się może zdarzyć, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami – z jakiegoś powodu do „B” wpływa oferta z określonym terminem związania. „B” w tym czasie nic nie robi i dopiero później sobie przypomina i wysyła odpowiedź po terminie. Wysłanie oświadczenia o przyjęciu oferty po terminie związania ofertą będzie stanowiło nową ofertę w rozumieniu przepisów KC. Oferta opóźniona wysłana po upływie czasu właściwego do wysłania stanowi w rozumieniu KC nową ofertę. W takim przypadku „B” staje się oferentem, a „A” oblatem i to „A” uzyskuje kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy z „B” na tych warunkach, które są podane w opóźnionej ofercie.

Kolejna kwestia to wymóg zgodności treści oświadczenia woli oferenta i oblata oraz modyfikujące przyjęcie oferty.

Zawarcie umowy w znaczeniu materialnym oznacza tyle, co osiągnięcie konsensu co do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku oferty i oświadczenia o przyjęciu oferty podstawowe znaczenie ma to, czy te oświadczenia są zgodne. Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy oferta zostaje przyjęta w całości i tylko w zakresie oferty, przy czym zarówno oferta jak i przyjęcie oferty podlega regułom wykładni oświadczenia woli.

Może się zdarzyć tak, że pewne warunki są potwierdzane, ale poprzez użycie innych sformułowań. Istotne jest to, czy strony się zgadzały i na podstawie oświadczeń woli możemy określić, że dążyły do tego samego celu.

W naszym systemie prawnym taką zasadą jest zasada lustrzanego odbicia – do zawarcia umowy dochodzi, gdy oblat chce dokładnie tego samego, co oferent.

Art. 68 KC przewiduje, że przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień traktować należy jako nową ofertę.

W przypadku przyjęcia oferty ze zmianami (traktowanymi jako nowa oferta) kompetencja do zawarcia umowy przechodzi z „B” na „A” („A” staje się oblatem).

Zasada lustrzanego odbicia powoduje mnóstwo problemów. W przypadku tej zasady całość warunków zawartych w ofercie obydwie strony muszą zaakceptować.

Art. 8² KC – wyjątek od zasady lustrzanego odbicia jest ograniczony tylko i wyłącznie do obrotu profesjonalnego i ma być to obrót dwustronnie profesjonalny – oferent i oblat muszą mieć status przedsiębiorcy.

Art. 68¹ KC – w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim przypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z zastrzeżeniem tych zmian, które zostały dokonane w odpowiedzi na ofertę. Na gruncie tego przepisu ocenie podlegają zmiany lub uzupełnienia tych postanowień, które w razie przyjęcia oferty stanowić będą elementy zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo istotne.

„A” proponuje kupno czegoś za 30 zł, a „B” proponuje za 50 zł. Problem w zastosowaniu przepisu art. 68 leży w sformułowaniu „istotna treść”.

Przede wszystkim kryterium oceny istotności zastrzeżeń należy poszukiwać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim interes oferenta, przyjęte w obrocie zwyczaje handlowe, ustaloną między stronami praktykę kontraktową. Tutaj przy wykładni tej istotności ma znaczenie art. 19 ustęp 3 KW (na którym wzorowany jest art. 68 KC), który wymienia katalog postanowień umowy sprzedaży towaru, które należy traktować jako istotnie zmieniające treść postanowienia oferty:

– cena

– płatności

– jakość i ilość towarów

– miejsce i czas dostawy

– zakres odpowiedzialności jednej ze stron względem drugiej

– sposób rozstrzygania sporów

W art. 68¹ paragraf 2 KC wskazano trzy okoliczności, w których wystąpienie wykluczy dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty. W tych wypadkach nie ma znaczenia, czy zmiany są istotne, czy nieistotne:

– modyfikujące przyjęcie oferty (ze zmianami) jest wyłączone, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń (dopuszcza się akceptację oferty bez żadnych zastrzeżeń i uzupełnień – oferent wyraźnie wskazuje, że tylko na warunkach wskazanych w ofercie jest w stanie zawrzeć umowę)

– niezwłoczny sprzeciw oferenta wobec włączenia zastrzeżeń dokonanych przez oblata (oferent otrzymuje ofertę z jakimiś zastrzeżeniami czy uzupełnieniami, które nie zmieniają istotnie treści oferty, i sprzeciwia się im niezwłocznie po otrzymaniu oferty modyfikującej; oferent nie musi wskazywać przyczyn, dla których nie chce, aby umowa została przyjęta na takich warunkach)

Skutkiem nieprzyjęcia oferty ze zmianami może być zamiana przyjęcia modyfikującego w kontrofertę. „B” zgadza się na zawarcie umowy, ale na „takich warunkach”. „A” się nie zgadza – wtedy to oświadczenie o przyjęciu może zostać potraktowane jako kontroferta „B”.

– oblat uzależnia przyjęcie oferty i zawarcie umowy od zgody oferenta na włączeni zastrzeżeń do treści umowy, a zgody takiej nie otrzymał. W takim wypadku odpowiedź oblata trzeba będzie traktować jako odrzucenie pierwotnej oferty i złożenie swojej kontroferty.

Możliwość komentowania Tryb ofertowy została wyłączona

Pojęcie oferty:

W myśl art. 66 KC, oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa jej istotne postanowienie. Na pojęcie oferty składa się więc oświadczenie woli zawarcia umowy, które jest składane drugiej stronie, określenie istotnych postanowień umowy, natomiast elementem koniecznym oferty nie jest wskazanie terminu jej wiązania. Żeby jakieś oświadczenie można było uznać za ofertę, to musi ono ujawniać stanowczą wolę zawarcia określonej umowy przez podmiot składający ofertę. Ta stanowczość powinna wskazywać na zamiar osoby składającej bycia związanym ofertą w razie jej akceptacji przez adresata.

Jest inny skutek złożenia zapytania, a zupełnie inny skutek ma złożenie oferty. Oferta wiąże stronę, która ją składa. Stąd istotne jest stwierdzenie stanowczego zamiaru zawarcia umowy.

Nie ma znaczenia to, że dokument zatytułowany jest „Oferta”. Ważna jest treść. Często spotykamy się np. z pismem o tytule „Zamówienie” i dopiero z treści możemy się dowiedzieć, czy to jest oferta, zapytanie czy propozycja złożenia oferty.

Oferta powinna zawierać istotne postanowienia umowy, do zawarcia której zmierza oferent. Te istotne postanowienia umowy nie zawsze będą się pokrywały z elementami przedmiotowo istotnymi umowy. Czasami do takich elementów należy wynagrodzenie, ale można je ustalić w oparciu o inny miernik.

Przy ustaleniu istotności postanowień, na gruncie art. 66 paragraf 1, posługiwać się należy kryterium przedmiotowo-podmiotowym, biorąc pod uwagę, z jednej strony, konieczność ich oznaczenia dla przyjęcia istnienia ważnej czynności prawnej, a z drugiej strony wolę oferenta, aby dane postanowienia kształtowały treść stosunku prawnego, to jest zakres uprawnień oraz obowiązków stron przyszłej umowy. Czasami przyjmuje się za wystarczające odesłanie do ogólnych warunków umów, które są dołączone do oferty, jeżeli te warunki regulują istotną dla oferenta treść umowy.

W obrocie nieprofesjonalnym, czyli w obrocie z konsumentami, ustawa nakłada na przedsiębiorcę dodatkowe obowiązki informacyjne, które powinny być spełnione na etapie przedkontraktowym przy nawiązywaniu stosunków prawnych z konsumentami (Ustawa o warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz przepisy Ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – uregulowania dotyczące umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i umów zawieranych na odległość, co do zasady z tych umów możemy zrezygnować, o prawie odstąpienia przedsiębiorca powinien nas poinformować).

Możliwość komentowania Reprezentacja przy zawieraniu umów została wyłączona

W przypadku zawierania umów z osobami fizycznymi, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą, ta osoba reprezentuje siebie.

W przypadku przedsiębiorców, którzy są osobami prawnymi, organ właściwy do reprezentacji oraz sposób reprezentacji określa ustawa i statut i co do zasady zarówno organ jak i zasady reprezentacji podlegają ujawnieniu w KRS (co do zasady, dlatego że mamy takie osoby prawne, które nie są wpisywane do KRS-u). Jest pewna grupa podmiotów, którym ustawy przyznają osobowość prawną, a które nie są wpisywane do KRS-u (np. związki wyznaniowe) oraz osoby prawne, które powstają na podstawie przepisów o charakterze publicznoprawnym (np. związek międzygminny, instytucje kultury, itd.). One nie podlegają wpisowi, ale są osobami prawnymi.

Najprostsza jest sytuacja, gdy podmiot, z którym zawieramy umowę, widnieje w KRS-ie – jesteśmy w stanie sprawdzić, czy podmiot rzeczywiście istnieje, kto jest członkiem organu i jakie są zasady reprezentacji. Co do zasady, w spółkach kapitałowych przy zarządzie wieloosobowym reprezentacja jest łączna, to znaczy oświadczenie woli w imieniu spółki składa dwóch członków zarządu albo członek zarządu i prokurent. Umowa spółki, ewentualnie akt założycielski (w spółkach jednoosobowych), może przewidywać inny sposób reprezentacji. I tak umowa może przewidywać, że w wieloosobowym zarządzie każdy członek zarządu może samodzielnie reprezentować spółkę.

W KRS-ie podlegają ujawnieniu prokurenci. Wpis tego prokurenta do KRS-u powoduje to, że przedsiębiorca nie będzie mógł zasłaniać się tym, że osoba wpisana jako prokurent prokurentem już nie jest. Zawierając kontrakt, jesteśmy chronieni zasadą prawdziwości wpisu.

Pytanie o to, skąd mamy znać wyciąg z KRS. Takich wyciągów udziela Centralna Informacja o KRS – każdy może zwrócić się tam z wnioskiem i uzyska stosowny dokument dotyczący wpisu spółki do rejestru. Możemy sprawdzać dane dotyczące spółki także w wyszukiwarce Centralnej Informacji KRS umieszczonej na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości – albo podajemy tam nr KRS albo nazwę firmy spółki. Minusem tego jest brak informacji w wyszukiwarce o prokurentach. Przeglądanie tych danych jest bezpłatne, natomiast jeżeli chcemy mieć pełne dane spółki, to musimy się zwrócić do Centralnej Informacji o KRS, ale wtedy już jest to odpłatne.

Nie ma terminu ważności wyciągu, nie mamy jednak pewności, czy za pół roku ten wyciąg będzie aktualny – dane mogą ulec zmianie.

Osobę prawną reprezentuje organ. Gdy działa organ, to tak jakby działała sama osoba prawna. Organ działa nie w imieniu osoby, ale za osobę prawną.

Art. 39 odrębnie reguluje w kodeksie kwestię braku umocowania albo przekroczenie zakresu umocowania przez osobę lub osoby, które działały jako organ. W tym wypadku czynność prawna jest nieważna i taka czynność prawna nie może być konwalidowana. Co najwyżej będzie można domagać się zwrotu tego, co świadczono na rzecz tej osoby oraz naprawienia szkody, którą poniosła druga strona, zawierając umowę i nie wiedząc o braku umocowania – dochodzić tego możemy od tego fałszywego organu.

W przypadku pełnomocników konieczne jest okazanie pełnomocnictwa i poinformowanie, że ktoś działa jako pełnomocnik. Prokurenci – wyciąg z KRS.

Możliwość komentowania Działanie bez umocowania lub z przekroczeniem umocowania została wyłączona

Osoba, która działa jako pełnomocnik, nie mając do tego umocowania, lub dokonując czynności, które nie mieszczą się w zakresie umocowania, nazywana jest rzekomym pełnomocnikiem i określana jest mianem falsus procurator.

Czynność takiego rzekomego pełnomocnika nie wywołuje bezpośrednich skutków dla reprezentowanego. Taki wniosek wynika a contrario z art. 95 paragraf 2 KC. Nie skutkuje również w sferze praw i obowiązków pełnomocnika, bo ujawnił, że działa nie we własnym imieniu, a w imieniu osoby trzeciej.

Zgodnie z art. 103 KC ważność umowy, która została zawarta przez rzekomego pełnomocnika, może być uzależniona od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której taka umowa została zawarta. Do czasu potwierdzenia mamy do czynienia z bezskutecznością zawieszoną. W momencie, gdy mocodawca potwierdzi taką umowę, umowa taka staje się skuteczna i ważna. Brak potwierdzenia powoduje, że taka czynność jest bezwzględnie nieważna.

Jeżeli umowa nie zostanie potwierdzona przez mocodawcę, to rzekomy pełnomocnik ma obowiązek do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy. Ma również obowiązek naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o braku umocowania. Obowiązek odszkodowawczy ogranicza się do tzw. ujemnego interesu umowy. Nie wchodzą w to ewentualnie ewentualne zyski strony.

Co do zasady, jednostronna czynność prawna rzekomego pełnomocnika jest bezwzględnie nieważna. Jeżeli jednak druga strona zgodziła się na działanie pełnomocnika bez umocowania, to w takim wypadku znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy o zastosowaniu umowy i mocodawca może potwierdzić tą czynność.

Możliwość komentowania Pełnomocnictwo została wyłączona

Można wyróżnić pełnomocnictwo:

– do dokonywania czynności prawnych (traktowane jest jako pełnomocnictwo materialne)

– do dokonywania czynności sądowych (pełnomocnictwo sądowe)

Pełnomocnictwo to również stosunek prawny lub oznaczenie pełnomocnictwa w dokumencie.

Pełnomocnictwo może być oparte o tzw. stosunek podstawowy, który jednocześnie jest stosunkiem wewnętrznym pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, który jest niezależny co do zasady od pełnomocnictwa. Klasycznym stosunkiem wewnętrznym jest np. umowa o pracę.

Źródłem pełnomocnictwa może być np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa agencyjna.

Stosunek związany z pełnomocnictwem stanowi stosunek prawny będący podstawą pełnomocnictwa. Istnienie tego stosunku podstawowego nie jest jednak warunkiem skuteczności udzielenia pełnomocnictwa. Może być tak, że mamy pełnomocnictwo, a nie ma żadnego stosunku podstawowego.

Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronne oświadczenie woli mocodawcy, które jest skierowane do osoby, która ma być pełnomocnikiem. Pełnomocnictwo ma charakter czynności prawnej upoważniającej – czyli samo pełnomocnictwo nie powoduje, że pełnomocnik jest zobowiązany do podjęcia jakiegokolwiek działania. Ewentualne zobowiązanie do działania w imieniu mocodawcy może wynikać ze stosunku podstawowego, np. pracownik jest zobowiązany podejmować te działania, które są objęte treścią umowy o pracę.

Samo udzielenie pełnomocnictwa nie rodzi zobowiązania po stronie pełnomocnika. Pełnomocnictwo daje tylko upoważnienie do działania, nie daje obowiązku. Pełnomocnictwo nie jest też czynnością, gdzie następuje rozporządzenie jakimś prawem.

Dla udzielenia pełnomocnictwa konieczne jest posiadanie takiego zakresu zdolności do czynności prawnych, jakiego wymaga czynność prawna, która ma być dokonana przez pełnomocnika. I tak np. jeśli mamy częściowo ubezwłasnowolnionego, to nie może on dać pełnomocnictwa do czynności, której sam dokonać nie może.

Pełnomocnikiem natomiast może być również osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Ta okoliczność nie ma wpływu na skuteczność czynności dokonanej przez pełnomocnika.

W naszym systemie prawnym pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa osobie prawnej, osoba ta będzie działała przez swoje organy – organ będzie występował jednak jako pełnomocnik mocodawcy.

Np. jeśli spółka z o. o. X1 udzieliła pełnomocnictwa do zawarcia kontraktu spółce z o. o. X2, to wobec osoby trzeciej będzie występował zarząd tej spółki, będzie jednak reprezentował spółkę X1.

Pełnomocnikiem może też być niepełna osoba prawna, która wg artykułu 33¹ KC ma jednak zdolność prawną (np. spółka jawna, komandytowa, partnerska).

Co do zasady pełnomocnictwo może być dokonane w dowolnej formie. Świadome tolerowanie działania innej osoby jako pełnomocnika może być traktowane jako konkludentne udzielenie pełnomocnictwa. Zgodnie z art. 99 paragraf 2 KC, udzielenie pełnomocnictwa tzw. ogólnego powinno być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgodnie z art. 99 paragraf 1 KC, jeżeli do ważności czynności prawnej jest potrzebna szczególna forma, to także pełnomocnictwo do dokonania takiej czynności musi być dokonane w tej formie. Na przykład pełnomocnictwo do zbycia nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego, ponieważ art. 155 KC przewiduje, że do rozporządzania nieruchomością wymagany jest akt notarialny.

Możliwość komentowania Przedstawicielstwo została wyłączona

Przedstawicielstwo, w rozumieniu KC, polega na dokonywaniu czynności prawnych w imieniu i na rzecz reprezentowanego (art. 96). Przedstawiciel działa w cudzym imieniu na podstawie umocowania, które:

– może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe)

– może wynikać z oświadczenia woli (pełnomocnictwo)

Czynność prawna, która jest dokonywana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania, wywołuje skutki prawne w sferze praw i obowiązków bezpośrednio dla reprezentowanego. Inaczej mówiąc, jeżeli zawieramy umowę przez przedstawiciela, to stroną tej umowy nie jest przedstawiciel, tylko reprezentowany.

Czynność prawna, która jest dokonana przez przedstawiciela, wywołuje dla reprezentowanego stan związania w zakresie skutków czynności prawnej dokonanej przez przedstawiciela. Działania przedstawiciela mogą polegać zarówno na składaniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo czynne) oraz na odbieraniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo bierne).

Mamy do czynienia z zasadą jawności przedstawicielstwa, która obejmuje obowiązek ujawniania przez przedstawiciela faktu, że działa jako przedstawiciel i na rzecz określonej osoby. W cudzym imieniu może bowiem działać tylko ten, kto ujawnia wobec osoby trzeciej, że zarówno skutki dokonanej czynności jak i rola strony mogą dotyczyć tylko reprezentowanego. Ta okoliczność musi być dla osoby trzeciej rozpoznawalna, czyli wynikać z zachowania się przedstawiciela lub z kontekstu, w jakim czynność jest wykonywana.

Nie wszystkie czynności mogą być dokonane przez przedstawiciela:

– sporządzenie testamentu

– ograniczenia wynikające z charakteru czynności prawnej, np. unieważnienie uznania dziecka

Funkcję zbliżoną do przedstawicielstwa pełnią również inne instytucje prawne. Mamy zastępcę pośredniego – dokonuje on czynności prawnej we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek.

Klasycznym przypadkiem zastępcy pośredniego jest komisant – zawsze działa we własnym imieniu, ale dokonuje czynności na rzecz innego podmiotu, który nie jest ujawniany. Stroną umowy jest zawsze komisant.

Posłaniec – nie składa oświadczenia woli, a tylko je przenosi. Nie musi mieć zdolności do czynności prawnych ani rozumieć sensu czynności prawnej.

Pomocnik – tylko pomaga przy zawarciu umowy.

Od przedstawicielstwa musimy odróżnić organ osoby prawnej. Przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz reprezentowanego, natomiast przy organie w obrocie występuje organ. Nie działa on w imieniu osoby prawnej, ale za osobę prawną.

Przede wszystkim, jeśli ktoś działa w charakterze organu, przekraczając swoje kompetencje, to taka czynność jest bezwzględnie nieważna i nie ma możliwości jej konwalidowania (art. 38 i 39 KC).

W takiej sytuacji, np. jeśli organ osoby prawnej składa oświadczenie woli, to też przez pryzmat tego organu patrzymy np. na wady oświadczenia woli.

Osoba upoważniona do dokonywania czynności faktycznych – nie ma prawa do reprezentowacji, tylko np. odbiera towar.

Przedstawicielstwo ustawowe – jego źródłem są przepisy ustawy. Przedstawicielstwo ustawowe powstaje na skutek określonych zdarzeń. Mogą to być zdarzenia:

– sensu stricto, np. urodzenie się dziecka

– wyrok sądu, np. ustanowienie opiekuna dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej

Przedstawicielem jest osoba wyraźnie wskazana w ustawie. Przedstawicielem ustawowym może być jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Przedstawiciel ustawowy jest uprawniony do dokonywania w imieniu reprezentowanego wszystkich czynności objętych umocowaniem. Przedstawicielstwo ustawowe może również wynikać z umowy spółki.

Przedstawicielstwo ustawowe rodziców ustaje wskutek:

– uzyskania pełnoletności przez dziecko (wyjątek – kobieta która po ukończeniu 16 lat wychodzi za mąż)

– uchylenie kurateli

– ubezwłasnowolnienie

Możliwość komentowania Zasady swobodnego kontraktowania została wyłączona

Zasada swobody umów wywodzi się wprost z konstytucji. W naszym systemie prawnym ta zasada pojawiła się dopiero w 1990 – wcześniej była to zasada niepisana, nie była jednoznacznie wyrażona w normie. Od 1990 roku mamy artykuł 353¹ KC, który stanowi, że strony, które zawierają umowę, mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść i cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie i zasadom współżycia społecznego.

Zasada swobody umów znajduje także swoje odbicie w Konwencji Wiedeńskiej o Międzynarodowej Sprzedaży Towarów. Kontrahenci, zgodnie z KW, mogą wyłączyć zastosowanie przepisów KW, mogą też zastosowanie jej do kontraktu, ale mogą też inaczej określić skutki.

To samo w zasadach Europejskiego Prawa Kontraktów – przewidują one w artykule 1:102 mamy wyrażoną zasadę swobodnego kontraktowania. Strony mogą swobodnie zawrzeć kontrakt i ustalić jego treść, pod warunkiem przestrzegania zasad dobrej wiary i uczciwego postępowania oraz przepisów bezwzględnie wiążących.

Zasady unidroit – na gruncie tych zasad strony mają pełną swobodę zawarcia umowy oraz określania jej treści.

Zasada swobody kontraktowania wyraża się przede wszystkim w tym, że strona może swobodnie decydować o zawarciu kontraktu. Przede wszystkim, sama strona decyduje o tym, czy chce zawrzeć kontrakt.  To, czy będzie zawierać kontrakt i z kim, to jest decyzja tego podmiotu – nie ma obowiązku kontraktowania, chociaż w przepisach szczególnych takie obowiązki kontraktowania możemy znaleźć (np. umowy ubezpieczenia OC, gdzie ubezpieczyciel ma obowiązek zawrzeć umowę z tym, kto będzie chciał zawrzeć taki kontrakt).

Zasada swobody umów przejawia się także w tym, że mamy prawo do swobodnego wyboru kontrahenta. Co więcej, gdyby ktoś próbował nam narzucać, to podlega to ochronie z przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Zasada swobody umów przejawia się w tym, że strony mogą układać stosunki pomiędzy sobą w dowolny sposób – mają swobodę w uzgadnianiu treści umowy, ale w granicach tej swobody.

Zasada swobody dotyczy wyboru formy. Generalnie na gruncie prawa polskiego mamy zasadę wynikającą z art. 60 KC, że oświadczenie woli może być wyrażone w każdy sposób, który dostatecznie ujawnia ową wolę, czyli również w każdej formie te oświadczenia mogą być złożone.

Granica swobody umów to są przepisy – czasami przepisy prawa przewidują określoną formę dla szczególnego typu kontraktu.

Gdybyśmy spojrzeli na przepisy dotyczące zobowiązań, to mamy tam tylko rygor dowodowy co do formy pisemnej.

Zasada swobody kontrahentów co do decydowania o formie przewidziana została również w KW – art. 11 KW kontrakt sprzedaży nie musi być zawarty na piśmie i nie jest poddany jakimkolwiek rygorom formalnym. Zawarcie i treść kontraktu mogą być wykazane za pomocą wszelkich dostępnych dowodów bez jakichkolwiek ograniczeń, w tym także dowodem ze świadków.

Jeżeli chodzi o swobodny wybór formy kontraktu, to warto pamiętać o tym, że forma pisemna jest również zachowana wtedy, gdy dochodzi do zawierania kontraktu w trybie oferty lub przyjęcia.

Faktura jest dokumentem o charakterze podatkowym! Nie jest to żadna umowa, a jedynie może to być dowód na to, że taka umowa (również ustna) została zawarta.

Możemy natomiast mieć pisma potwierdzające zawarcie umowy.

Jeżeli chodzi o kontrakty, to przejawem autonomii woli dotyczącej treści kontraktu jest możliwość poddania kontraktu i sporów z nim związanych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Sądy polubowne mają charakter prywatnoprawny, ale strony mogą poddać spory pod rozstrzygnięcie sądu polubownego lub arbitrażowego.

Wtedy, kiedy mamy do czynienia z podmiotami z różnych państw, to te strony mogą wskazać prawo właściwe dla tego kontraktu. Zgodnie z art. 25 paragraf 1 prawa prywatnego międzynarodowego kontrahenci mogą poddać stosunki, które wynikają z kontraktu, wybranemu przez siebie prawu, jeżeli pozostaje ono w związku z kontraktem.

W naszym prawie międzynarodowym prywatnym art. 25 mówi, że musi to być prawo, które pozostaje w jakimś związku z kontraktem. Konieczny jest jednak wniosek.

Wyjątkiem od swobody wyboru prawa jest kontrakt dotyczący nieruchomości – tutaj zawsze właściwe jest prawo państwa, na terenie którego znajduje się ta nieruchomość.

W ramach swobody kontraktowania strony swobodnie decydują o rozwiązaniu kontraktu.

Jeżeli mamy do czynienia z rozwiązaniem kontraktu, co do zasady na takie rozwiązanie potrzeba zgody dwóch stron. Odstąpienie i wypowiedzenie kontraktu to uprawnienie kształtujące jednej strony – mocą swojej decyzji strona może odstąpić (w sposób ustawowy lub umowny – w drugim przypadku należy wskazać, w jakim terminie może nastąpić odstąpienie; odstąpienie ma zastosowanie np. w przypadku umowy o dzieło) lub wypowiedzieć kontrakt (wypowiedzenie ma zastosowanie przy stosunkach ciągłych).

Odstąpienie wywołuje skutki ex tunc – z mocą wsteczną. Wypowiedzenie wywołuje skutki ex nunc – tylko na przyszłość.

Możliwość komentowania Orzecznictwo sądowe i arbitrażowe została wyłączona

Przede wszystkim, sądy są organami powołanymi do sprawowania wymiaru sprawiedliwości i one, stosując prawo, dokonują wykładni obowiązujących przepisów. Sądy orzekają o prawach i obowiązkach w konkretnym stosunku prawnym.

Orzecznictwo sądowe nie stanowi źródła prawa kontraktów, ale poprzez to, że sądy dokonują wykładni prawa, wpływają na sposób interpretacji tego prawa. Szczególne znaczenie mają oczywiście orzeczenia Sądu Najwyższego. Nie mają one charakteru wiążącego przy interpretacji dla wszystkich sądów, jest jednak tak, że jeśli SN coś orzeka, to sądy niższych instancji będą patrzyły, jak SN daną kwestię zinterpretował.

Najistotniejsze znaczenie mają uchwały SN. Szczególne znaczenie mają uchwały składu siedmiu sędziów, uchwały pełnego składu izby i uchwały izb połączonych. Już uchwały siedmiu mogą być wpisywane do księgi zasad prawa. Te zasady wiążą przede wszystkim sam SN.

Często zdarza się tak, że sam Sąd Najwyższy różni się w swoich wyrokach. Najczęściej w przypadkach takich rozbieżności następuje podjęcie stosownej uchwały przez SN, zdarza się też, że w przypadku rozbieżnego orzecznictwa, sprawy trafiają do Trybunału Konstytucyjnego.

Orzecznictwo sądowe ma znaczenie dla stosowania prawa, choć nie jest ono źródłem prawa.

Piśmiennictwo prawnicze (doktryna prawa) nie stanowi źródła prawa, ale odgrywa istotną rolę w tworzeniu i stosowania prawa. Sądy, orzekając, sięgają do tego, co ta doktryna wypracowała i często w orzeczeniach sądów znajdujemy odwołania do określonych publikacji, na których oparły założenia swoich wyroków.

Doktryna ma wpływ na legislację.

Umowa (kontrakt) stanowi podstawową instytucję prawa cywilnego. Najistotniejsze znaczenie mają umowy zobowiązujące. Stanowią one podstawowy instrument do wymiany dóbr i usług. Przepisy KC nie definiują pojęcia umowy i nie określają w sposób generalny przesłanek wymaganych do zawarcia umowy. Nie ma żadnych wątpliwości, że zawarcie umowy polega na zgodnych oświadczeniach woli co najmniej dwóch stron, które zmierzają do wywołania określonych w jej treści skutków prawnych. To osiągnięcie porozumienia, uzgodnienie tych oświadczeń woli, nazywane jest uzyskaniem konsensu.

Cechą, która charakteryzuje umowę, jest to, że prawo wiąże z nią określone skutki prawne. Umowa wywołuje skutki prawne, które w świetle odpowiednich przepisów uznaje się za zgodne z zamiarem stron. Umowa nie może być sprzeczna z ustawą, z zasadami współżycia społecznego ani też nie może mieć na celu obejścia prawa.

Z art. 56 KC wynika, że umowa wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, ale także te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Zasady współżycia społecznego to klauzula generalna, która pojawia się w art. 5 KC. Po przemianach społeczno-gospodarczych ta klauzula jest interpretowana jako odwołanie do zasad słuszności i uczciwego obrotu.

Strony mogą wpisać w kontrakcie, że wyłączają odpowiedzialność od wad rzeczy, która została sprzedana.

Niezbędną częścią składową umowy są oświadczenia woli kontrahentów. Oświadczenie woli jest rozumiane jako zewnętrzny przejaw woli wywołania określonych skutków prawnych w postaci czy to powstania, czy to zmiany bądź zniesienia stosunku cywilnoprawnego. W naszym systemie prawnym wola osoby może być wyrażona w każdy sposób, który ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Od tej zasady przepisy przewidują jednak pewne wyjątki.

Zachowanie się określonej osoby możemy uznać za oświadczenie woli, gdy jest ono:

– zrozumiałe, przynajmniej na tyle, żebyśmy mogli ustalić jego sens i znaczenie

– złożone swobodnie (nie pod wpływem przymusu fizycznego wywieranego w chwili składania oświadczenia woli)

– złożone w zamiarze wywołania określonych skutków prawnych.

Oświadczenia woli, które są składane przy zawieraniu kontraktów, skierowane są do drugiego kontrahenta. Jednocześnie pojawia się problem, w którym momencie doszło do złożenia oświadczenia woli. Jeżeli oświadczenia woli są składane na odległość, to wtedy powstaje pytanie, czy moment wysłania, dotarcia czy zapoznania się przez kogoś z czyimś oświadczeniem woli. W naszym systemie prawnym przyjęto zasadę doręczenia – oświadczenie woli jest złożone wtedy, gdy dotarło do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z treścią tego oświadczenia. Samo wysłanie i przekazanie to jeszcze za mało, oświadczenie musi dotrzeć tak, żeby adresat mógł się z nim zapoznać (ale to, czy się zapoznał, już nie ma znaczenia). Z chwilą złożenia oświadczenia woli ustawodawca wiąże szereg skutków prawnych i stąd znaczenie ma ustalenie momentu złożenia oświadczenia.

Od momentu złożenia oświadczenia woli składający jest związany swoim oświadczeniem. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeśli nastąpiło wraz z takim oświadczeniem lub wcześniej.

Jeżeli chodzi o chwilę dotarcia (złożenia) oświadczenia woli, ma ona również znaczenie dla ważności wykładni. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci jednak mocy wskutek tego, że zanim doszło do adresata, składający takie oświadczenie zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnej (chyba, że co innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okoliczności).

Umowy:

– jednostronnie obowiązujące

– dwustronnie obowiązujące

W umowie jednostronnie obowiązującej obowiązek świadczenia ciąży tylko na jednej stronie (dłużniku). Przykładem umowy jednostronnie obowiązującej jest umowa darowizny.

W umowach dwustronnie obowiązujących obydwie strony są zobowiązane do świadczenia. Szczególnym przypadkiem są umowy wzajemne. Cechą konstytutywną takiej umowy jest to, że świadczenie jednej strony odpowiada świadczeniu drugiej strony. Strona zobowiązuje się świadczyć tylko dlatego, że otrzyma świadczenie wzajemne z drugiej strony. Te świadczenia powinny być ekwiwalentne, ale ta ekwiwalentność jest rozumiana w sensie subiektywnym – jedna strona musi być przekonana o tym, że jej świadczenie odpowiada świadczeniu drugiej strony.

Świadczenia mogą mieć różną wartość ekonomiczną. Umowy wzajemne są umowami odpłatnymi. W księdze 3 KC w zobowiązaniach mamy odrębną regulację skutków niewykonania umów wzajemnych (Art. 487 i następne).

Biorąc pod uwagę skutek czynności prawnej wyróżnia się umowy:

– zobowiązujące

– rozporządzające

– o podwójnym skutku

Przy umowach zobowiązujących jedna strona zobowiązuje się wobec drugiej strony do spełnienia świadczenia. To świadczeni może polegać na działaniu lub zaniechaniu (zaniechanie – np. znoszenie tego, że ktoś może korzystać z mojej rzeczy).

Umowy rozporządzające nie wywołują skutków w postaci zobowiązania, ale skutkiem takiej umowy jest przeniesienie, obciążenie albo zniesienie prawa majątkowego.

Umowy o podwójnym skutku – z jednej strony zobowiązują do jakiegoś rozporządzenia, jednocześnie wywołują skutek rozporządzający. Takimi umowami w naszym systemie prawnym są: umowa zbycia własności, umowa przeniesienia własności i umowa powodująca cesję wierzytelności.

Nie ma przeszkód prawnych, żeby strony z mocy woli zdecydowały się na rozbicie tego – mogą zawrzeć umowę zobowiązującą do przeniesienia własności rzeczy, a w wykonaniu zobowiązania tej umowy zawrzeć drugą umowę rozporządzającą.

Czasami do przeniesienia własności rzeczy wymagane jest dopełnienie dodatkowych czynności, np. w przypadku gruntu ze strony jakiejś agencji wchodzi czasami roszczenie do prawa pierwokupu. Po pierwszej umowie wierzyciel ma jedynie prawo do domagania się zawarcia umowy, rozporządzenie nastąpi dopiero za jakiś czas. To samo dotyczy wierzytelności – mogą one być zbywane w drodze różnych umów.