Możliwość komentowania Związanie ofertą uczestnika przetargu została wyłączona

Aukcja lub przetarg różni się od zawarcia umowy w formie oferty i jej przyjęcia (mimo iż wywodzi się z trybu ofertowego). Na aukcji charakterystyczna jest sukcesywność ofert składanych w toku aukcji, które są składane na wezwanie prowadzącego taką aukcję, który jest obecny np. w lokalu, a w przypadku aukcji internetowych przy zastosowaniu środków bezpośredniego porozumiewania się. W przypadku aukcji najczęściej elementem, o który strony się targują, jest cena, wysokość wynagrodzenia, a celem organizatora jest uzyskanie jak najkorzystniejszej dla siebie oferty. Oferta, która jest składana w toku aukcji, przestaje wiązać, gdy inny uczestnik (licytant) złoży ofertę korzystniejszą. Art. 70² KC. Ponieważ przepis ma charakter dyspozytywny, organizator przetargu może zastrzec, że oferta będzie wiązała do końca przetargu lub może wskazać inny termin wiązania.

Organizator aukcji może z góry ukształtować jej przebieg, określając cenę wywoławczą, ale też minimalną wielkość postąpienia, ilość postąpień, minimalną liczbę uczestników. Postąpienie to kwota, o którą podnosi się następną ofertę. W razie braku takiego zastrzeżenia, w jednym momencie może wiązać tylko jedna oferta. Jeżeli żaden z uczestników, pomimo wezwania, nie zgłasza korzystniejszej oferty, prowadzący zobowiązany jest udzielić przybicia ostatnio zgłoszonej ofercie, co jest równoznaczne z przyjęciem tej oferty i zawarciem umowy.

Na gruncie znowelizowanego KC nie jest możliwe zamknięcie aukcji bez przyjęcia żadnej ze zgłoszonych ofert. Kwestią sporną jest to, czy dopuszczalne jest uchylenie się przez organizatora przetargu od zobowiązania do zawarcia umowy poprzez wskazanie w warunkach przetargu, że może ona zostać zamknięta w każdym czasie bez udzielenia przybicia. Większość przedstawicieli doktryny wypowiada się w tej materii negatywnie. Dopuszcza się natomiast zastrzeżenie w warunkach aukcji lub przetargu możliwości jej zamknięcia bez udzielenia przybicia, jeżeli jednocześnie zostaną podane konkretne powody czy okoliczności, w których może to nastąpić.

Dla przetargu pisemnego charakterystyczne jest to, że w wyznaczonym przez organizatora czasie każdy z uczestników może złożyć tylko jedną poufną ofertę, przy czym każda z nich wiąże uczestnika aż do pozytywnego rozstrzygnięcia przetargu wskutek dokonania wyboru albo zamknięcia przetargu bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. Inaczej, niż w przypadku aukcji, dopuszczalność zamknięcia przetargu (pisemnego) bez wyboru jakiejkolwiek oferty nie jest uzależniona od poczynienia wyraźnego zastrzeżenia warunków przetargu, tylko bezpośrednio wynika z regulacji KC. Art. 70³ paragraf 1.

Zazwyczaj otwarcie pisemnych ofert następuje w sposób publiczny przez organizatora lub komisję przetargową, która następnie ujawnia ich istotne elementy oraz tożsamość oferentów. Dokładna ocena i ewentualny wybór oferty zwycięskiej następuje już w trybie niejawnym wyboru oferty. Organizator przetargu jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie każdego z uczestników przetargu o jego wyniku albo o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru oferty.

Różnica pomiędzy aukcją a przetargiem polega na tym, że przy aukcjach najczęściej targuje się tylko jeden element umowy, natomiast w przypadku przetargów pisemnych organizator bierze pod uwagę kilka elementów oferty i wybiera te najkorzystniejsze.

W stosunku do uczestników, których ofert nie wybrano, powiadomienie to stanowi oświadczenie woli organizatora przetargu o odrzuceniu oferty i powoduje ustanie stanu ich związania. Za należyte i niezwłoczne wykonanie tego obowiązku organizator przetargu ponosi wobec uczestników odpowiedzialność na zasadach określonych w artykule 471 KC.

W przypadku przetargu pisemnego nie występuje odpowiednik przybicia. Zawarcie umowy następuje z momentem dotarcia do zwycięskiego oferenta oświadczenia o wyborze jego oferty. To oświadczenie o wyborze oferty jest przyjęciem (akceptem) oferty i to jest ten moment zawarcia umowy.

Organizator przetargu pisemnego może w szerokim zakresie ukształtować przebieg takiego przetargu w warunkach przetargu. Tutaj organizator może np. wprowadzić wymogi składania ofert w stosowny sposób, np. wymóg złożenia ofert elektronicznie, opatrzenia ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, może wprowadzić kilka etapów przetargu, co więcej, może wprowadzić możliwość przeprowadzenia negocjacji z oferentami, których wybierze na etapie wstępnym.

Możliwość komentowania Aukcja i przetarg według KC została wyłączona

Przede wszystkim pierwszym etapem, od którego zaczyna się aukcja i przetarg, jest ogłoszenie o przetargu / aukcji. Art 70¹ paragraf 2 KC wskazuje minimalną treść ogłoszenia o przetargu. W ogłoszeniu musi się znaleźć wskazanie czasu, miejsca, przedmiotu aukcji / przetargu.

Obecnie nie jest konieczne podanie w ogłoszeniu o przetargu wszystkich warunków przetargu, gdyż można w ogłoszeniu o przetargu wskazać sposób udostępnienia tych warunków.

Kodeks Cywilny nie określa sposobu ogłoszenia aukcji lub przetargu i pozostawia tą kwestię uznaniu organizatora, który może je skierować, w zależności od charakteru, do ograniczonego lub nieograniczonego kręgu adresatów.

W przypadku przetargu kierowanego do nieoznaczonego kręgu adresatów miejscem takiego ogłoszenia będzie prasa, radio, Internet, telewizja, słupy ogłoszeniowe, itd.

W przypadku przetargu kierowanego do ograniczonego kręgu adresatów przez ogłoszenie o przetargu należy również rozumieć zaproszenie do wzięcia udziału w aukcji lub przetargu, które jest przesyłane imiennie przez organizatora.

Ogłoszenie o przetargu / aukcji, które odpowiada wymogom kodeksowym, stanowi ofertę zawarcia umowy określającej tryb postępowania przetargowego, z drugiej strony jest to zaproszenie do składania ofert dotyczących umowy zasadniczej, w której celu organizuje się przetarg.

Nie zawarcie w ogłoszeniu koniecznych elementów wymienionych w art. 70^2 paragraf 2 powoduje, że postepowanie prowadzone na jego podstawie nie może być uznane za aukcję lub przetarg w rozumieniu przepisów KC, tylko za niewiążący sondaż, zaproszenie do składania ofert w rozumieniu art. 71 KC.

Jeśli chodzi o czas podany w ogłoszeniu, to w przypadku aukcji trzeba podać datę oraz godzinę rozpoczęcia takiej aukcji. W przypadku przetargów pisemnych podaje się datę, do której składa się oferty. Nie jest konieczne (chociaż pożądane) podanie czasu, w którym nastąpi otwarcie ofert przez komisję przetargową.
W przypadku miejsca, które musi być podane, konieczne jest dokładne oznaczenie adresu, pod którym odbędzie się aukcja lub pod którym należy składać oferty przetargowe. W przypadku aukcji internetowych należy jako miejsce aukcji rozumieć stronę, na której aukcja będzie się odbywała.

Dalsze elementy procedury przetargowej mogą zostać zawarte w warunkach przetargu, które nie muszą mieć charakteru formalnego w ogłoszeniu. Te warunki najczęściej będą precyzować:

– sposób zgłaszania ofert

– obowiązek wniesienia wadium

– osobę prowadzącą aukcję

– skład komisji

– wymagania podmiotowe, które dotyczą uczestników aukcji

– cenę wywoławczą

– minimalne postąpienia w procedurze aukcyjnej

– kryteria oceny ofert przetargowych

– minimalną liczbę uczestników przetargu

Przede wszystkim, ogłoszenie, a także warunki aukcji / przetargu, mogą być zmienione, ale tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści. Przepisy KC po nowelizacji zdecydowanie poszerzyły możliwość decydowania organizatora co do zmiany warunków aukcji / przetargu zawartych w ogłoszeniu o aukcji / przetargu.

Zgodnie z art. 70¹ paragraf 4 KC, w nowym brzmieniu organizator aukcji albo przetargu od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu, są zobowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia a także warunków aukcji lub przetargu.

Poprzez zmianę brzmienia art. 70¹ automatycznie ustawodawca usankcjonował normatywnie pogląd przyjmowany w doktrynie i orzecznictwie, że pomiędzy organizatorem przetargu a jego uczestnikami nawiązuje się szczególny rodzaj stosunku prawnego, którego zasadnicza treść wyraża się w obowiązku przestrzegania warunków ogłoszenia i warunków przetargu. Mówi się albo o porozumieniu przetargowym albo o umowie przetargowej. Obowiązek przestrzegania tych warunków dla organizatora rozpoczyna się z momentem ogłoszenia przetargu, a w stosunku do oferenta z chwilą złożenia oferty.

Mamy tu do czynienia z umową o zawarcie umowy. Porozumienie przetargowe posiada w stosunku do umowy podstawowej, która ma zostać zawarta w ramach przetargu, charakter instrumentalny, który wyraża się w organizacji samego procesu umowy, wyznaczaniu sposobu składania oświadczeń woli, ich znaczenia prawnego i toku pozostałych czynności w ramach przetargu lub aukcji. Porozumienie to jest źródłem wielostronnego stosunku obligacyjnego, którego treścią są prawa i obowiązki stron określone w warunkach przetargu oraz przepisach prawa.

Z porozumienia przetargowego absolutnie nie wynika zobowiązanie do zawarcia bezpośredniej umowy, która jest przedmiotem takiego przetargu czy aukcji. Naturalnym jednak jest, że oferent, który składa ofertę w ramach aukcji lub przetargu, pozostaje zgodnie z regułami dotyczącymi trybu ofertowego związany swoją ofertą. Uznanie tego quasi-kontraktowego charakteru więzi, która łączy organizatora przetargu z jego uczestnikami (oferentami), uzasadnia oparcie ewentualnych roszczeń odszkodowawczych na podstawie odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 KC). Ten reżim jest zdecydowanie dogodniejszy od reżimu deliktowego.

W znowelizowanym KC rozstrzygnięto sporną na gruncie wcześniej obowiązujących przepisów kwestię jednostronnej zmiany warunków przetargu. Zgodnie z art. 70¹ paragraf 3 ogłoszenie, a także warunki przetargu, mogą być zmienione, ale także odwołane przez organizatora przetargu i jedynym warunkiem koniecznym jest, aby zostało to wcześniej przewidziane w warunkach lub ogłoszeniu o przetargu. W tym wypadku, organizator może jednostronnie zmienić warunki przetargu. Jeśli takiego zastrzeżenia nie będzie, to organizator nie może tych warunków zmienić.

Możliwość komentowania Rozmiar odszkodowania została wyłączona

Tradycyjnie, w doktrynie prawa cywilnego, przyjmuje się, że odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo ograniczona jest tylko do tzw. ujemnego interesu umowy, który obejmuje zasadniczo wydatki, które strona poniosła, wdając się w negocjacje. W zależności od długości i stopnia skomplikowania negocjacji, mogą to być bardzo istotne wydatki. Nie wchodzą tutaj w grę ewentualne zyski, które strona by uzyskała, gdyby umowa została zawarta (podjęcie negocjacji nie zobowiązuje stron do zawarcia umowy).

Jeżeli strony zawierają porozumienia dotyczące negocjacji, np. takie, że zobowiązują się do prowadzenia negocjacji równoległych z innymi partnerami, to wówczas odpowiadają na podstawie zawartego kontraktu o negocjacje.

Możliwość komentowania Porozumienia, które regulują przebieg negocjacji została wyłączona

Coraz częściej spotykamy się z takimi porozumieniami, które regulują procedurę prowadzenia negocjacji. W doktrynie dokonuje się podziału porozumień nazywanych listem intencyjnym lub umową o negocjacje, są to:

– porozumienia, które organizują sposób prowadzenia negocjacji i nadają im określone ramy prawne. Dotyczą tego, kiedy się będą strony spotykały, kto będzie ponosił koszty związane z negocjacjami, kto będzie protokołował…

– porozumienia, które odnoszą się bezpośrednio do przedmiotowego zakresu oraz treści negocjowanej umowy. Mogą one już ramowo określać, o co stronom chodziło (co strony negocjują)

Nigdy ani listy intencyjne ani umowy o negocjacje nie mogą zobowiązywać stron do zawarcia umowy, która będzie przedmiotem negocjacji. Konstrukcją prawną, która pozwala zobowiązać strony do zawarcia umowy, jest konstrukcja umowy przedwstępnej.

Najsłabszy skutek mają te porozumienia przedkontraktowe, których strony zobowiązują się tylko i wyłącznie do tego, że będą prowadzić negocjacje w sposób lojalny, w dobrej wierze, z dołożeniem należytej staranności zmierzającej do zawarcia umowy docelowej.

Bardziej doniosłe znaczenie będą mieć te porozumienia przedkontraktowe, które będą nakładały na negocjujące strony skonkretyzowane obowiązki, jak np. określenie okoliczności, w których może dojść do zerwania negocjacji. Mogą się też pojawić zobowiązania co do prowadzenia równoległych negocjacji.

Najdalej idące skutki prawne wywierają te porozumienia, które dotyczą już bezpośrednio postanowień umowy ostatecznej (negocjowanej). Chodzi przede wszystkim o umowy zawierane już na etapie zaawansowanych negocjacji, których strony uznają określone postanowienia umowy za ostatecznie uzgodnione i zobowiązują się do ich nie renegocjowania w przyszłości.

– porozumienia, które zawierają zobowiązania do spełnienia oznaczonych świadczeń, które co do zasady mają być elementem negocjowanej umowy, albo do podjęcia określonych prac przygotowawczych. Często jest tak, że jedna strona musi coś przygotować – zobowiązuje się do tego, że np. uzyska grunt, zacznie coś budować itd.

Odpowiedzialność za szkodę, która jest wyrządzona przez nielojalne prowadzenie negocjacji

KC stanowi, że strona, która prowadziła lub rozpoczęła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, a w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest zobowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że druga strona liczyła na zawarcie umowy. Art. 72 paragraf 2 podaje jako przykład naruszenia dobrych obyczajów rozpoczęcie lub prowadzenie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy.

Z punktu widzenia odpowiedzialności nie ma znaczenia motyw, jaki skłonił nielojalną stronę do podjęcia negocjacji. W doktrynie przedmiotu wskazuje się inne przykłady tzw. niedozwolonych praktyk negocjacyjnych, które będą mieściły się w dyspozycji art. 72:

– prowadzenie negocjacji przez podmiot pomimo jego świadomości, że nie jest w stanie wykonać świadczenia, do którego ma zobowiązać go umowa

– fałszywe przedstawianie okoliczności faktycznych i podstępne wprowadzenie w błąd partnera negocjacyjnego

– celowe i nieuzasadnione opóźnianie negocjacji, polegające na nieuzasadnionym żądaniu renegocjacji i kwestionowaniu w kolejnych stadiach postępowania postanowień, które zostały już uzgodnione

– odmowa dalszego prowadzenia negocjacji bez podania uzasadnionego powodu albo niepowiadomienie drugiej strony o odstąpieniu od negocjacji

Odstąpienie od negocjacji tylko wyjątkowo może stanowić przyczynę odpowiedzialności z tytułu winy kontraktowania. Podjęcie negocjacji nie ma bowiem charakteru wiążącego.

Wątpliwości budzi także odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo w przypadku prowadzenia równoległych negocjacji z innymi partnerami (chodzi o zawarcie takiej samej umowy). W tym wypadku również będzie budziła wątpliwości przesłanka zastosowania przepisów o negocjacjach równoległych. Przesłanką tej odpowiedzialności jest tylko zawinione zachowanie, które narusza dobre obyczaje.

Ciężar dowodu w postępowaniu o odszkodowanie z tytułu winy w kontraktowaniu będzie spoczywał na osobie, która będzie dochodziła odszkodowania – ten, którego interes został naruszony podczas negocjacji, będzie musiał udowodnić, że druga strona naruszyła dobre obyczaje w toku tych negocjacji (zawinione zachowanie).

Możliwość komentowania Pismo potwierdzające zawarcie umowy została wyłączona

Poza tzw. modyfikującym przyjęciem oferty (przyjęciem oferty ze zmianami lub uzupełnieniami), drugim wyjątkiem od zasady lustrzanego odbicia jest instytucja pisma potwierdzającego, która została uregulowana w art. 77¹ KC. Ten przepis przewiduje, ze w wypadku gdy umowę, która została zawarta bez zachowania w formie pisemnej jedna ze stron niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera uzupełnienia lub zmiany umowy nie zmieniające istotnie treści tej umowy, to strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym – czyli strony wiąże umowa ze zmianami i uzupełnieniami wprowadzonymi w piśmie potwierdzającym. Warunkiem jest, aby te zmiany i uzupełnienia nie dotyczyły istotnej treści umowy.

Przepis art. 77¹ KC przewiduje, że druga strona może niezwłocznie sprzeciwić się treści tego pisma potwierdzającego. Przepis dotyczy tylko i wyłącznie obrotu dwustronnie profesjonalnego, czyli tylko umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami.  To dotyczy umów, które są zawarte bez dochowania formy pisemnej, czyli nie stosuje się tego przepisu w sytuacji, kiedy ustawa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa nie będzie zawarta na piśmie także wtedy, gdy oświadczenie tylko jednej ze stron jest zawarte na piśmie.

Pismo potwierdzające powinno być wysłane niezwłocznie po zawarciu umowy, czyli w czasie możliwie jak najkrótszym, przy czym ten najkrótszy czas ustalamy w oparciu o praktykę pomiędzy stronami.

Pismo potwierdzające powinno spełniać wymogi formalne z art. 78 paragraf 1, czyli własnoręczny podpis przedsiębiorcy lub osób, które są uprawnione do reprezentacji. Może być też to dokument elektroniczny opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym i powinien zawierać treść, która pozwala na indywidualizację potwierdzanej umowy. Spełnienie tych przesłanek ma taki skutek, że strony wiąże umowa na warunkach określonych w piśmie potwierdzającym.

Możliwość komentowania Czas i miejsce zawarcia umowy w trybie ofertowym została wyłączona

Strony same mogą określić czas i miejsce zawarcia umowy, przy czym to określenie powinno się pokrywać ze stanem faktycznym – nie można np. antydatować takich umów. Niezwykle trudno byłoby wykazać, że umowa została zawarta w innym czasie, niż wskazały strony – jest to jednak możliwe poprzez różne dowody.

Największe problemy pojawiają się w sytuacji, gdy umowa w trybie ofertowym jest zawierana pomiędzy nieobecnymi. Mamy tutaj regułę interpretacyjną wynikającą z art. 70 KC – w razie wątpliwości, umowę uważa się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli to oświadczenie o przyjęciu nie jest konieczne, to z chwilą przystąpienia do wykonania umowy. Co do zasady, miarodajna jest tutaj chwila otrzymania przez oferenta odpowiedzi na ofertę (oświadczenia o przyjęciu oferty).

Oświadczenie o przyjęciu oferty jest oświadczeniem woli – jest skuteczne, jeśli dotarło do drugiej strony, że mogła się z nim zapoznać. Nie ma znaczenia, czy ten ktoś zapoznał się z tym oświadczeniem.

W przypadku wątpliwości co do miejsca zawarcia umowy poczytuje się ją za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o przyjęciu oferty. W przypadku, kiedy to oświadczenie o przyjęciu oferty nie jest wymagane albo jeżeli oferta jest składana w drodze elektronicznej, to w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy.

Możliwość komentowania Milczenie została wyłączona

Generalnie milczenie oznacza nieprzyjęcie oferty (zasadą jest, że jeśli druga strona się nie odzywa, nie dochodzi do zawarcia umowy). W pewnych przypadkach system prawa wiąże z milczeniem określone skutki prawne. Co do zasady, w przypadku procedury zawierania umów, milczenie powoduje nie zawarcie umowy. Mamy jednak wyjątek od tej zasady – art. 68² KC. Jeżeli przedsiębiorca otrzymuje od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach, ofertę zawarcia umowy w ramach swojej działalności, to brak niezwłocznej odpowiedzi na ofertę poczytuje się za przyjęcie oferty.

W pierwotnej wersji kodeksu przepis, który odpowiadał temu rozwiązaniu, był uregulowany w art. 386 KC.

Otrzymujemy do domu ofertę np. przysłania książek, kaset (Reader’s Digest motherfuckers!) czy czegokolwiek. W wyniku naszego milczenia nie dochodzi do zawarcia umowy.

O stałych stosunkach mówimy zawsze wtedy, kiedy strony wiążą różnego rodzaju umowy, porozumienia o charakterze współpracy (oraz jeżeli oferta pozostaje w zakresie działania obu stron).

Przepis nie może być traktowany rozszerzająco, np. że jak dwa razy przyjęliśmy ofertę to już jesteśmy związani stałym stosunkiem. Nie ma znaczenia, ile razy już coś od oferenta kupiliśmy.

Możliwość komentowania Oferta w postaci elektronicznej została wyłączona

Art. 66¹ KC. Znowelizowany KC zawiera szczególne przepisy, które normują zasady składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Ustawodawca oparł się na dyrektywie nr 2000/31/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności handlu elektronicznego w obrębie rynku wewnętrznego. Zgodnie z nowym przepisem Art. 61 paragraf 2, oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Pomimo nie do końca jasnego sensu tych słów, generalnie przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, że oświadczenie składającego musi być wprowadzone do serwera adresata w taki sposób, że adresat może w każdej chwili i w każdym czasie ściągnąć je do swojego komputera i wyświetlić w czytelnej postaci. Nieistotne jest u nas to, czy ktoś się zapoznał z treścią, ale to, czy w ogóle mógł się zapoznać.

Przesłanki związania ofertą złożoną w postaci elektronicznej określa art. 66. Oferta złożona w takiej postaci, ale złożona za pomocą innego środka niż poczta elektroniczna i inne środki indywidualnego porozumiewania się podobne do poczty elektronicznej, wiąże składającego wówczas, gdy druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Art. 66¹ paragraf 1 – przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim do ofert, które są zawarte na tak zwanych aktywnych stronach www, które oprócz biernej prezentacji informacji przekazanie do dysponenta strony www informacji zwrotnej od odwiedzającego stronę. Zgodnie z ogólną regułą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC informacje ujawnione na stronach www, w razie wątpliwości, uznać należy za zaproszenie do składania ofert, w odpowiedzi na które ofertę będzie składać ten, który odwiedza stronę – w takim wypadku osoba, która odwiedza stronę, złoży ofertę dysponentowi tej strony poprzez wypełnienie i zaakceptowanie odpowiednich formularzy w oknach dialogowych. Stan związania taką ofertą wystąpi jedynie wtedy, gdy dysponent niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. To potwierdzenie może nastąpić w jakiejkolwiek formie. Samo jednak potwierdzenie przyjęcia oferty nie jest jeszcze przyjęciem oferty, które prowadzi do zawarcia umowy. Nie jest wykluczone, że jednocześnie z potwierdzeniem otrzymania oferty następuje przyjęcie tej oferty w sensie akceptu oferty. W tym wypadku do zawarcia umowy dojdzie.

Zgodnie z dyrektywą, ustawodawca krajowy nałożył tutaj na przedsiębiorcę składającego ofertę w postaci elektronicznej szereg przedkontraktowych obowiązków informacyjnych. I tak przedsiębiorca, który składa ofertę w postaci elektronicznej, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny o:

– czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy

– skutkach prawnych potwierdzenia otrzymania oferty

– zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy

– metodach i środkach technicznych służących do korygowania błędów we wprowadzonych danych

– językach, w których umowa może być zawarta

– kodeksach etycznych, które stosuje przedsiębiorca, który składa w ten sposób ofertę oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej

Takie obowiązki informacyjne ciążą nie tylko na przedsiębiorcy, który składa ofertę w drodze elektronicznej, ale także na przedsiębiorcy, który zaprasza do zawarcia umowy w drodze elektronicznej.

Skutkiem naruszenia obowiązku informacyjnego nie jest nieważność oferty. Jedynym skutkiem jest odpowiedzialność dysponenta strony internetowej za szkodę, jaką kontrahent poniósł wskutek niezamieszczenia informacji w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Zarówno wymóg potwierdzenia oferty, jak również obowiązki informacyjne, nie dotyczą umów, które są zawierane:

– za pomocą poczty elektronicznej

– za pomocą podobnych środków porozumiewania się na odległość, jak np. sms-y, które spełniają warunek indywidualnego porozumiewania się

Te wymogi nie mają także zastosowania do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Strony mogą tak postanowić w ramowych umowach o współpracę.

Przy elektronicznym zawieraniu umów należy wspomnieć o regulacji Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ta ustawa dotyczy tylko tych usług, których wykonanie następuje przez wysłanie i odebranie plików elektronicznych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie usługobiorcy. Ustawa nie znajduje zastosowania do umów, których przedmiotem są towary i usługi, które nie mają postaci elektronicznej.

Do umów o usługi świadczone elektronicznie stosuje się przepisy KC, przede wszystkim art. 66¹ o ofercie elektronicznej.

Istotną cechą oferty jest to, że ona wiąże oferenta. Oferta jest, co do, zasady nieodwołalna.

Czyli jeżeli mamy jakiegoś „A”, który składa ofertę „B”, to „A” jest oferentem, a „B” – oblatem. Oferta powoduje stan związania – „A” jest związany swoją ofertą. „B”, jako adresat oferty, uzyskuje w wyniku złożenia skutecznego tej oferty kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy (wystarczy, że powie „zgadzam się”). Co do zasady, nie można wycofać się ze składanej oferty – chyba, że minie czas, który daliśmy drugiej stronie na decyzję, czy chce zawrzeć umowę, czy nie.

Generalnie oferta ma charakter nieodwołalny, jest jednak wyjątek – art. 66². W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Przede wszystkim, zasada nieodwołalności oferty prowadziła do komplikacji w obrocie. Za wzorem KW, nasz ustawodawca wprowadził do KC w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami dopuszczalność odwołania oferty.

Odwołanie oferty należy odróżnić od cofnięcia oferty, które jest dopuszczalne także w obrocie powszechnym (między osobami, które nie mają statusu przedsiębiorcy). Cofnięcie oferty podlega ogólnym zasadom dotyczącym oświadczeń woli. Cofnięcie oferty dopuszczalne jest na gruncie art. 61 KC do czasu dojścia oferty do adresata (oblata) albo możliwe jest i skuteczne wtedy, kiedy oferta i oświadczenie o cofnięciu oferty dochodzą do adresata jednocześnie.

Granice czasowe odwołania – art. 66² KC. Odwołanie oferty może nastąpić, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

„A” 20 maja 2010 wysłał pisemną ofertę do „B”. Oferta dotarła 21 maja 2010. Zwykłe cofnięcie oferty może nastąpić do czasu dojścia oferty do adresata. „A” może wysłać do „B” jeszcze tego samego dnia oświadczenie, że cofa ofertę, którą wysłał rano. Jeśli najpierw doszła oferta, to nie można jej odwołać.

Art. 66² – pozwala nam odwołać ofertę, dopóki adresat nie wysłał nam oświadczenia o przyjęciu oferty.

Na kim spoczywa ciężar dowodu wysłania oferty i skutecznego odwołania?

Ciężar dowodu będzie się rozkładał zgodnie z art. 6 KC. Ciężar udowodnienia tego, że oświadczenie o odwołaniu oferty dotarło po wysłaniu oświadczenia o przyjęciu, spoczywa na oblacie, natomiast oferent musi wykazać, że doszło do skutecznego odwołania oferty (musi udowodnić, że jego oświadczenie o odwołaniu doszło przed wysłaniem przez drugą stronę oświadczenia o przyjęciu oferty).

Przesłanki, które wyłączają odwołanie oferty, określa art. 66² paragraf 2:

– oferta jest nieodwołalna, jeżeli wynika to z jej treści

– oferta jest nieodwołalna w sytuacji, gdy wskazuje termin, w którym ma nastąpić jej przyjęcie

Z oznaczeniem terminu przyjęcia oferty w ofercie wiąże się domniemanie woli oferenta, iż chce on być w tym czasie związany swoją ofertą w sposób nieodwołalny.

Oferta może być skutecznie przyjęta wyłącznie przez adresata oferty (oblata). Oblat składa w tym celu stosowne oświadczenie woli oferentowi. W ten sposób adresat oferty doprowadza do zawarcia umowy.

„A” składa ofertę „B”. Oferta dociera 21 maja. 23-go oblat wysyła oświadczenie woli o przyjęciu oferty, dobiera ono 25 maja 2010. Kiedy doszło do zawarcia umowy i o jakiej treści? Oświadczenie woli staje się skuteczne dopiero w momencie, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać.

O jakiej treści to będzie umowa? Minimum do zawarcia umowy musi być zawarte w ofercie. Uzupełnieniem tego może być np. w KC to, co mamy w przepisach o umowach nazwanych.

Oblat może, ale nie musi odpowiadać na ofertę.

Oferta może również zawierać odwołanie się do ogólnych regulaminów umów obowiązujących np. u oferenta.

Termin odpowiedzi na ofertę – oferent np. może określić, że czeka na odpowiedź tydzień od momentu wysłania oferty. Jeżeli druga strona nie odpowie w tym czasie, to ustaje wówczas stan związania oferenta ofertą. Jeśli termin nie został określony w ofercie, to wchodzi w zastosowanie art. 66 KC – oferta wiąże tak długo, ile czasu potrzeba na dojście oferty do oblata i przyjście jego odpowiedzi.

W okresie związania ofertą oświadczenie o przyjęciu oferty ma dotrzeć do oferenta.

Art. 67 KC – dotyczy tzw. oferty opóźnionej. Opóźnione oświadczenie o przyjęciu oferty. Zgodnie z tym artykułem, wyjątkowo opóźniona odpowiedź na ofertę może doprowadzić do zawarcia umowy. Przede wszystkim wtedy, gdy odpowiedź została wysłana w czasie właściwym oraz gdy oferent nie zawiadomi o uznaniu umowy za niezawartą. Brak takiego zawiadomienia oznacza, że oferent nie korzysta z ustawowej możliwości przeciwstawienia się zawarciu umowy na podstawie opóźnionej oferty. W sumie dochodzi do zawarcia umowy pomimo tego, że mamy do czynienia z opóźnieniem w odpowiedzi na ofertę.

Mogło się zdarzyć, że „B” odpowiedział 23 maja i w naszym konkretnym przypadku jest to wysłanie odpowiedzi w czasie właściwym. Z jakichś powodów oświadczenie dotarło z opóźnieniem – już możemy uznać, że jest to opóźnienie odpowiedzi na ofertę. „A” może milczeć (wówczas umowa zostaje zawarta) lub sprzeciwić się temu, by umowa została zawarta z opóźnieniem.

Kolejna sytuacja, która się może zdarzyć, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami – z jakiegoś powodu do „B” wpływa oferta z określonym terminem związania. „B” w tym czasie nic nie robi i dopiero później sobie przypomina i wysyła odpowiedź po terminie. Wysłanie oświadczenia o przyjęciu oferty po terminie związania ofertą będzie stanowiło nową ofertę w rozumieniu przepisów KC. Oferta opóźniona wysłana po upływie czasu właściwego do wysłania stanowi w rozumieniu KC nową ofertę. W takim przypadku „B” staje się oferentem, a „A” oblatem i to „A” uzyskuje kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy z „B” na tych warunkach, które są podane w opóźnionej ofercie.

Kolejna kwestia to wymóg zgodności treści oświadczenia woli oferenta i oblata oraz modyfikujące przyjęcie oferty.

Zawarcie umowy w znaczeniu materialnym oznacza tyle, co osiągnięcie konsensu co do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku oferty i oświadczenia o przyjęciu oferty podstawowe znaczenie ma to, czy te oświadczenia są zgodne. Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy oferta zostaje przyjęta w całości i tylko w zakresie oferty, przy czym zarówno oferta jak i przyjęcie oferty podlega regułom wykładni oświadczenia woli.

Może się zdarzyć tak, że pewne warunki są potwierdzane, ale poprzez użycie innych sformułowań. Istotne jest to, czy strony się zgadzały i na podstawie oświadczeń woli możemy określić, że dążyły do tego samego celu.

W naszym systemie prawnym taką zasadą jest zasada lustrzanego odbicia – do zawarcia umowy dochodzi, gdy oblat chce dokładnie tego samego, co oferent.

Art. 68 KC przewiduje, że przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień traktować należy jako nową ofertę.

W przypadku przyjęcia oferty ze zmianami (traktowanymi jako nowa oferta) kompetencja do zawarcia umowy przechodzi z „B” na „A” („A” staje się oblatem).

Zasada lustrzanego odbicia powoduje mnóstwo problemów. W przypadku tej zasady całość warunków zawartych w ofercie obydwie strony muszą zaakceptować.

Art. 8² KC – wyjątek od zasady lustrzanego odbicia jest ograniczony tylko i wyłącznie do obrotu profesjonalnego i ma być to obrót dwustronnie profesjonalny – oferent i oblat muszą mieć status przedsiębiorcy.

Art. 68¹ KC – w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim przypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z zastrzeżeniem tych zmian, które zostały dokonane w odpowiedzi na ofertę. Na gruncie tego przepisu ocenie podlegają zmiany lub uzupełnienia tych postanowień, które w razie przyjęcia oferty stanowić będą elementy zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo istotne.

„A” proponuje kupno czegoś za 30 zł, a „B” proponuje za 50 zł. Problem w zastosowaniu przepisu art. 68 leży w sformułowaniu „istotna treść”.

Przede wszystkim kryterium oceny istotności zastrzeżeń należy poszukiwać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim interes oferenta, przyjęte w obrocie zwyczaje handlowe, ustaloną między stronami praktykę kontraktową. Tutaj przy wykładni tej istotności ma znaczenie art. 19 ustęp 3 KW (na którym wzorowany jest art. 68 KC), który wymienia katalog postanowień umowy sprzedaży towaru, które należy traktować jako istotnie zmieniające treść postanowienia oferty:

– cena

– płatności

– jakość i ilość towarów

– miejsce i czas dostawy

– zakres odpowiedzialności jednej ze stron względem drugiej

– sposób rozstrzygania sporów

W art. 68¹ paragraf 2 KC wskazano trzy okoliczności, w których wystąpienie wykluczy dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty. W tych wypadkach nie ma znaczenia, czy zmiany są istotne, czy nieistotne:

– modyfikujące przyjęcie oferty (ze zmianami) jest wyłączone, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń (dopuszcza się akceptację oferty bez żadnych zastrzeżeń i uzupełnień – oferent wyraźnie wskazuje, że tylko na warunkach wskazanych w ofercie jest w stanie zawrzeć umowę)

– niezwłoczny sprzeciw oferenta wobec włączenia zastrzeżeń dokonanych przez oblata (oferent otrzymuje ofertę z jakimiś zastrzeżeniami czy uzupełnieniami, które nie zmieniają istotnie treści oferty, i sprzeciwia się im niezwłocznie po otrzymaniu oferty modyfikującej; oferent nie musi wskazywać przyczyn, dla których nie chce, aby umowa została przyjęta na takich warunkach)

Skutkiem nieprzyjęcia oferty ze zmianami może być zamiana przyjęcia modyfikującego w kontrofertę. „B” zgadza się na zawarcie umowy, ale na „takich warunkach”. „A” się nie zgadza – wtedy to oświadczenie o przyjęciu może zostać potraktowane jako kontroferta „B”.

– oblat uzależnia przyjęcie oferty i zawarcie umowy od zgody oferenta na włączeni zastrzeżeń do treści umowy, a zgody takiej nie otrzymał. W takim wypadku odpowiedź oblata trzeba będzie traktować jako odrzucenie pierwotnej oferty i złożenie swojej kontroferty.

Możliwość komentowania Tryb ofertowy została wyłączona

Pojęcie oferty:

W myśl art. 66 KC, oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa jej istotne postanowienie. Na pojęcie oferty składa się więc oświadczenie woli zawarcia umowy, które jest składane drugiej stronie, określenie istotnych postanowień umowy, natomiast elementem koniecznym oferty nie jest wskazanie terminu jej wiązania. Żeby jakieś oświadczenie można było uznać za ofertę, to musi ono ujawniać stanowczą wolę zawarcia określonej umowy przez podmiot składający ofertę. Ta stanowczość powinna wskazywać na zamiar osoby składającej bycia związanym ofertą w razie jej akceptacji przez adresata.

Jest inny skutek złożenia zapytania, a zupełnie inny skutek ma złożenie oferty. Oferta wiąże stronę, która ją składa. Stąd istotne jest stwierdzenie stanowczego zamiaru zawarcia umowy.

Nie ma znaczenia to, że dokument zatytułowany jest „Oferta”. Ważna jest treść. Często spotykamy się np. z pismem o tytule „Zamówienie” i dopiero z treści możemy się dowiedzieć, czy to jest oferta, zapytanie czy propozycja złożenia oferty.

Oferta powinna zawierać istotne postanowienia umowy, do zawarcia której zmierza oferent. Te istotne postanowienia umowy nie zawsze będą się pokrywały z elementami przedmiotowo istotnymi umowy. Czasami do takich elementów należy wynagrodzenie, ale można je ustalić w oparciu o inny miernik.

Przy ustaleniu istotności postanowień, na gruncie art. 66 paragraf 1, posługiwać się należy kryterium przedmiotowo-podmiotowym, biorąc pod uwagę, z jednej strony, konieczność ich oznaczenia dla przyjęcia istnienia ważnej czynności prawnej, a z drugiej strony wolę oferenta, aby dane postanowienia kształtowały treść stosunku prawnego, to jest zakres uprawnień oraz obowiązków stron przyszłej umowy. Czasami przyjmuje się za wystarczające odesłanie do ogólnych warunków umów, które są dołączone do oferty, jeżeli te warunki regulują istotną dla oferenta treść umowy.

W obrocie nieprofesjonalnym, czyli w obrocie z konsumentami, ustawa nakłada na przedsiębiorcę dodatkowe obowiązki informacyjne, które powinny być spełnione na etapie przedkontraktowym przy nawiązywaniu stosunków prawnych z konsumentami (Ustawa o warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz przepisy Ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – uregulowania dotyczące umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i umów zawieranych na odległość, co do zasady z tych umów możemy zrezygnować, o prawie odstąpienia przedsiębiorca powinien nas poinformować).

Możliwość komentowania Zawarcie umowy została wyłączona

Przed zawarciem umowy należy sprawdzić, z kim mamy do czynienia, kim jest ten ktoś, kto przyszedł negocjować / zawierać kontrakt. Często te rzeczy są pomijane, co powoduje później problemy. Konsekwencje zawarcia takiej umowy są takie, że drugiej strony nie będzie ten kontrakt wiązał. Takie konsekwencje czasami wychodzą na jaw po kilku latach obowiązywania kontraktu.

Jeżeli chodzi o Europę, to większość systemów prawa wewnętrznego przewiduje udostępnianie informacji o przedsiębiorcach – funkcjonują stosowne rejestry sądowe.

Nasz system prawny przewiduje, że osobą prawną jest ten, komu ustawa przyznaje osobowość prawną. Np. u nas spółka komandytowo-akcyjna jest niepełną osobą prawną, ale w prawie austriackim spółka taka ma pełną osobowość prawną. Takie kwestie trzeba już na początku wyjaśnić.

Umowami nazywane są czynności prawne, w których dokonaniu uczestniczą dwie lub więcej strony i które dochodzą do skutku w wyniku złożenia przez wszystkie strony zgodnych oświadczeń woli. Zawarcie umowy polega na złożeniu zgodnych co do treści oświadczeń woli. Ten wymóg zgodności uległ pewnemu osłabieniu na podstawie art. 68¹ KC. To złożenie zgodnych oświadczeń woli ma przede wszystkim polegać na tym, że wszystkie strony składają oświadczenia, które mają to samo znaczenie i wyrażają zamiar wywołania jednolitych skutków prawnych, które polegają na ustanowieniu, zaktualizowaniu, ale także zniesieniu lub zmianie określonych norm postępowania, a w konsekwencji zniesieniu lub zmianie stosunków prawnych.

Oświadczenia woli, podobnie jak przepisy prawa, podlegają wykładni. Zgodnie z art. 65 w umowach należy szukać przede wszystkim zgodnego zamiaru stron i celu umowy, a nie patrzeć na dosłowne brzmienie umowy. Jeżeli w drodze wykładni jesteśmy w stanie ustalić takie samo znaczenie dla wszystkich oświadczeń woli, to znaczy, że umowa doszła do skutku. Jeżeli w drodze wykładni ustalimy, że strony miały coś zupełnie innego na myśli, to znaczy, że umowa nie została zawarta.

Sposób dojścia przez strony do konsensu, czyli uzgodnienia treści tych oświadczeń woli, nazywany jest sposobem lub trybem zawarcia umowy. KC reguluje trzy sposoby zawarcia umowy:

– ofertę i jej przyjęcie

– negocjacje (wcześniej w KC nosiły nazwę rokowań)

– przetarg (występuje w dwóch odmianach – aukcji i przetargu w ścisłym słowa znaczeniu)

Nie można również wykluczyć dojścia do konsensu w inny sposób.

Wybór sposobu zawarcia umowy przez strony nie wyklucza zawarcia umowy w innym trybie. Strony mogą swobodnie przechodzić z jednego trybu zawarcia umowy do innego.

Przepisy art. 66-72 odnoszą się do wszystkich rodzajów umów:

– obligacyjnych (uzupełnione przez art. 384-396)

– umów rozporządzających z zakresu prawa rzeczowego

– umów z dziedziny prawa na dobach niematerialnych

– umów prawa spadkowego

– umów małżeńskiego prawa majątkowego

Mają także zastosowanie do umów powodujących powstanie stosunku prawnego, ale także do tych nakierowanych na zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

Oceniając, czy doszło do zawarcia umowy, bierzemy pod uwagę te przepisy, które obowiązują w dacie składania oświadczeń woli.